Okres Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego to czas prawosławnego kolędowania. W województwie podlaskim można wtedy spotkać prawosławnych kolędników z tradycyjnymi gwiazdami, ale można też kolęd Kościoła wschodniego posłuchać na koncertach.
Prawosławni, których największe w kraju skupiska są na Białostocczyźnie, a także wierni innych obrządków wschodnich, świętują w niedzielę drugi dzień Bożego Narodzenia według kalendarza juliańskiego. Przypada ono trzynaście dni po świętach katolickich. Według szacunków soboru biskupów polskiej Cerkwi, w tym terminie obchodzi je ponad 90 proc. parafii prawosławnych w Polsce.
Podobnie jak u katolików, jedną z bożonarodzeniowych tradycji jest kolędowanie. W czasie świąt według kalendarza juliańskiego widać je zwłaszcza na wsi, gdzie tradycję starają się podtrzymywać m.in. członkowie zespołów folklorystycznych, miejscowych chórów parafialnych czy bractw cerkiewnych. Odwiedzając kolejnych mieszkańców ze zdobionymi bibułą gwiazdami, śpiewają kolędy oraz miejscowe przyśpiewki i dostają za to pieniądze, słodycze, coś do zjedzenia, a czasem i do wypicia. Często kolędujące grupy zbierają datki np. na remont cerkwi, potrzeby prawosławnych klasztorów albo działalność zespołów czy organizacji.
W Kościele prawosławnym nie ma tradycji budowy szopek - w cerkwiach ich miejsce zajmują wystawione do adoracji ikony Bożego Narodzenia. Dlatego też nie ma grup kolędniczych z szopkami, są za to kolędnicze gwiazdy.
W wielu rodzinach budowa takiej gwiazdy, to tradycja przekazywana od pokoleń. Według dawnych zwyczajów, gwiazda kolędnicza powinna być zbudowana przez mężczyzn w czasie postu poprzedzającego święta. Kolorowa, zdobiona frędzlami z bibuły, w środku ma najczęściej ikonę przedstawiającą Boże Narodzenie, niektóre są też podświetlane.
Kolęda, jako forma muzyczna, przywędrowała do prawosławia z Zachodu stosunkowo niedawno, bo w XVII wieku. Ludność prawosławna, zwłaszcza słowiańska, bardzo szybko się do niej przekonała. W województwie podlaskim usłyszeć można prawosławne kolędy w różnych językach, bo nie tylko po polsku, ale także w języku białoruskim, ukraińskim czy rosyjskim, czyli językach mniejszości narodowych.
W okresie Bożego Narodzenia, cerkiewnych kolęd można posłuchać w województwie podlaskim także na koncertach. Np. w Białymstoku od 35 lat organizowane są wieczory kolęd prawosławnych, które w tym roku odbędą się 12 i 15 stycznia w Operze i Filharmonii Podlaskiej. Wystąpi w sumie blisko dwadzieścia chórów, w większości zespoły parafialne z regionu. (PAP)
rof/ je/
