Abp Ignacy Tokarczuk. Fot. PAP/D. Delmanowicz
Sześć lat temu zmarł abp Ignacy Tokarczuk. W latach 1965-1993 kierował najpierw diecezją, a potem archidiecezją przemyską. Hierarcha m.in. wbrew władzom PRL-u stworzył w swojej diecezji przeszło 220 nowych parafii, wybudował ponad 430 kościołów i kaplic.
Kończący się 2018 rok decyzją Sejmu RP, w setną rocznicę urodzin duchownego, był Rokiem abp. Ignacego Tokarczuka.
Hierarcha po latach wspominał, że obejmując w 1965 r. diecezję, założył, że "w miastach parafia nie może liczyć więcej niż 10 tys. wiernych, a na wsiach droga do kościoła nie powinna być dłuższa niż dwa, trzy kilometry".
Abp Tokarczuk urodził się 1 lutego 1918 r. w Łubiankach Wyższych k. Zbaraża. W latach 1937-1942 studiował teologię na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Święcenia kapłańskie otrzymał 21 czerwca 1942 r. we Lwowie z rąk biskupa Eugeniusza Baziaka.
Jako wikariusz pracował w parafii Złotniki. 22 lutego 1944 r. – ostrzeżony – uniknął śmierci z rąk UPA. Po powrocie do Lwowa pracował w parafii św. Marii Magdaleny. Po ponownym zajęciu Lwowa przez Sowietów w listopadzie 1945 r. wyjechał do Katowic.
Tam został wikariuszem w parafii Chrystusa Króla. Rok później rozpoczął studia na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w 1951 r. obronił doktorat. Początkowo pracował na KUL-u, a w 1952 r. wyjechał do Olsztyna, gdzie przez 10 lat był wykładowcą w Wyższym Seminarium Duchownym "Hosianum". Wykładał filozofię i teologię. W 1962 r. powrócił na KUL.
Biskupem przemyskim papież Paweł VI mianował go 3 grudniu 1965 r. Święceń biskupich udzielił mu prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński.
W okresie zarządzania diecezją przemyską abp Tokarczuk występował przeciwko programowej ateizacji społeczeństwa, walce z religią i szykanowaniu wierzących przez władze PRL. Często mówił o tym w kazaniach. Ze 142 kazań wygłoszonych w 1970 r. 13 władze komunistyczne uznały za zagrażające ustrojowi. W latach późniejszych było ich więcej.
"Wierzyłem, że wygra ten, kto zachowa spokój" – powiedział hierarcha w listopadzie 2002 r. podczas poświęconej mu konferencji naukowej w oddziale Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie.
W latach 70. i 80. XX wieku abp Tokarczuk wspierał działania opozycji demokratycznej, m.in. Komitetu Obrony Robotników, Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, a później NSZZ "Solidarność".
Podczas wspomnianej konferencji naukowej związany z KOR prof. Bohdan Cywiński przypomniał rolę, jaką abp Tokarczuk odegrał w kontaktach z opozycją demokratyczną w latach 70. "Otrzymywaliśmy więcej niż można było się spodziewać" – mówił Cywiński. Zaznaczył, że "okopy opozycyjności" abp. Tokarczuka były "wysunięte dalej niż nasze".
"Prawdą żyć, prawdy bronić, prawdy we wszystkim wymagać. Prawda ostatecznie zawsze zwycięży" – podkreślił w 2009 r. abp Tokarczuk na Uniwersytecie Rzeszowskim po otrzymaniu tytułu doktora honoris causa.
Był m.in. członkiem Rady Głównej Episkopatu Polski, członkiem Komisji ds. Duszpasterstwa Ogólnego, ds. Budowy Kościołów, a w latach 1967-1989 – członkiem Komisji Wspólnej Episkopatu i Rządu PRL.
Papież Jan Paweł II w czasie wizyty w diecezji przemyskiej 2 czerwca 1991 r. wyniósł go do godności arcybiskupiej, a 25 marca 1992 r. ustanowił pierwszym metropolitą nowo powstałej metropolii przemyskiej. W 1993 r. abp Tokarczuk przeszedł na emeryturę.
Prezydent Lech Kaczyński 3 maja 2006 r. odznaczył go Orderem Orła Białego – najwyższym odznaczeniem państwowym RP.
W czerwcu 2012 r. z okazji 70-lecia kapłaństwa abp. Tokarczuka papież Benedykt XVI wyraził wdzięczność emerytowanemu metropolicie przemyskiemu.
"Wyrażam wdzięczność za szczególne świadectwo wierności Chrystusowi i odważną organizację struktur diecezjalnych, budowę licznych kościołów i tworzenie parafii w trudnych czasach totalitaryzmu komunistycznego, pomimo restrykcji ze strony władz" – napisał m.in. papież w liście, który odczytano w archikatedrze przemyskiej.
W latach 70. i 80. XX w., wbrew władzom komunistycznym, w diecezji przemyskiej abp Tokarczuk wybudował 430 świątyń i utworzył 220 parafii. Budowniczowie obiektów sakralnych spotykali się z szykanami ze strony SB. Stosowano wobec nich kary administracyjne, grzywny pieniężne i kary pozbawienia wolności, zwykle w zawieszeniu.
Abp Tokarczuk jest autorem licznych artykułów i publikacji, m.in. "Wytrwać i zwyciężyć" (Paryż 1988), "Kazania pasterskie" (Przemyśl 1992) czy "W służbie Kościoła i Narodu" (Warszawa 1997). Otrzymał też honorowe obywatelstwa wielu miast, m.in. Przemyśla i Rzeszowa.
Zmarł 29 grudnia 2012 r. w Przemyślu. (PAP)
Autor: Alfred Kyc
kyc/ joz/
