Tablica upamiętniająca Józefa Pukowca pojawiła się na murze Aresztu Śledczego w Katowicach

Jak przekazała we wtorek Monika Kobylańska z katowickiego IPN, tablicę na prośbę Chorągwi Śląskiej ZHP ufundowało Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa w Katowicach (OBUWiM). Pod tablicą kwiaty złożyli przedstawiciele Służby Więziennej, harcerstwa i IPN. W związku z epidemią koronawirusa oficjalna uroczystość jej odsłonięcia została przełożona na przyszły rok.

Józef Pukowiec urodził się w Siemianowicach Śląskich. W okresie powstań śląskich zaangażował się w działalność na rzecz Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. W roku 1926 r. rozpoczął pracę jako nauczyciel. Do harcerstwa wstąpił będąc już w wieku dorosłym. "Mimo niepozornej sylwetki, obarczonej poważną wadą kręgosłupa, dzięki wielkiej charyzmie stał się szybko autorytetem dla wielu młodych ludzi. Umiejętność zjednywania sobie ludzi i nowatorskie metody wychowawcze sprawiły, że zaczął odgrywać czołową rolę w rybnickim harcerstwie. Doceniony przez swoje środowisko, 1 kwietnia 1927 roku został mianowany komendantem Hufca Rybnik. W 1930 roku Śląska Komenda Chorągwi harcerzy mianowała go kierownikiem Wydziału Kształcenia Starszyzny" - przypomina IPN.

Po przeprowadzce do Katowic i podjęciu pracy w szkole na Załężu, Pukowiec skupił się na kształceniu instruktorów harcerskich. W sierpniu 1939 r. został mianowany komendantem Chorągwi Śląskiej. Kiedy ZHP ogłosił Pogotowie Harcerzy, przygotowując swoje struktury na nadejście wojny, tajnym rozkazem Głównej Kwatery Pukowiec został mianowany również komendantem wojennym Śląskiej Chorągwi Harcerzy.

Z jego inspiracji powstała harcerska służba pomocnicza, zorganizowano punkty sanitarne i opatrunkowe. Po zajęciu przez Niemców Śląska zaczął organizować działalność konspiracyjną. W jego mieszkaniu znajdował punkt kontaktowy. Pierwszą zorganizowaną przez niego grupą konspiracyjną stały się "Birkuty", która za cel stawiała sobie działania dywersyjne.

Po przygotowaniu systemu pracy konspiracyjnej drużyn harcerskich powołał Tajną Komendę Śląskiej Chorągwi Harcerzy. Jednostka ta została później podporządkowana Służbie Zwycięstwu Polski (później ZWZ i AK). Pukowiec, a także inni instruktorzy harcerscy zostali aresztowani w wyniku denuncjacji m.in. Heleny Matejanki, zwanej "Krwawą Julką". Trafił do KL Auschwitz, a potem do więzienia w Berlinie i innych jednostek penitencjarnych. Mimo brutalnego śledztwa nie wydał współpracowników. Został skazany na karę śmierci. Ścięto go 14 sierpnia 1942 r. na gilotynie w katowickim więzieniu przy ul. Mikołowskiej.

Józef Pukowiec jest kolejną osobą, upamiętnioną w ostatnich dniach staraniem katowickiego IPN. W Szkole Policji w Katowicach zawieszono tablicę poświęconą podinspektorowi Policji Województwa Śląskiego Augustynowi Bańczykowi – bohaterowi wojny polsko-bolszewickiej, uczestnikowi III powstania śląskiego, a później żołnierzowi ZWZ i AK. Kwiaty pod tablicą, wraz z przedstawicielami Instytutu, złożyli policjanci i członkowie Ogólnopolskiego Stowarzyszenia „Rodzina Policyjna 1939 r.”. Augustyn Bańczyk 27 maja 1944 r., po uwięzieniu w krakowskim więzieniu na Montelupich, został zamordowany w okolicach Krakowa przez Niemców. Miejsce jego pochówku pozostaje do dziś nieznane. Tablica powstała z inicjatywy "Rodziny Policyjnej 1939 r." oraz OBUWiM.

Kobylańska poinformowała także o zakończeniu przez OBUWiM remontu grobów wojennych na cmentarzu w Chełmie Śląskim, w których spoczęli: Jan Buzdygon, Franciszek Mańkut, Maria Pientok i Jan Turek, zabici przez Niemców podczas I powstania śląskiego. Z kolei na cmentarzu w Rędzinach w powiecie częstochowskim IPN wyremontował grób kapitana Stanisława Wiznera ps. Huragan - członka Polskiej Organizacji Wojskowej, żołnierza walczącego w wojnie polsko-bolszewickiej i III powstaniu śląskim. Po wybuchu II wojny światowej Wizner działał w konspiracji. Był współtwórcą oddziału Organizacji Orła Białego w Częstochowie. Dowodził oddziałem "Odwet", która zajmował się działalnością dywersyjną i bojową. Zginął 28 marca 1942 r. w potyczce z niemieckimi żandarmami. Został uhonorowany Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari V klasy.(PAP)

autor: Krzysztof Konopka

kon/ pat/