Józef Rymer. Źródło: www.ipn.gov.pl
Pamięć pierwszego wojewody śląskiego Józefa Rymera uczczono z inicjatywy jego potomków w sobotę w Katowicach. W tym roku przypada 140. rocznica urodzin Rymera, 100. rocznica wydania dekretu przez premiera RP, mianującego go Pierwszym Wojewodą Śląskim, a także 100. rocznica jego śmierci.
Jak przekazał wicewojewoda śląski Robert Magdziarz, który uczestniczył w uroczystościach, najpierw złożono kwiaty na grobie Józefa Rymera. Tam wspomnienie o pierwszym wojewodzie śląskim wygłosił jego wnuk Krzysztof Rymer. W intencji pierwszego wojewody mszę w katedrze Chrystusa Króla w Katowicach odprawił metropolita katowicki abp Wiktor Skworc.
Abp Skworc w homilii m.in. przypomniał, że wraz z żoną Teresą z d. Kozubek ze swego rodzinnego Zabełkowa, Rymer wychował dziewięcioro dzieci. „Troska o własną rodzinę legitymizowała jego zaangażowanie społeczne, po prostu ojcowskim sercem obejmował sprawy społeczne. Był wiarygodny w tym co robił i czemu służył. Nie szukał własnej chwały, obca mu była prywata, dlatego budował dobro wspólne” – mówił metropolita.
„Wiara i znajomość społecznej nauki Kościoła, którą sam zgłębiał, ukształtowały postać tego formatu, o tak bogatym życiorysie i osiągnięciach. Dzięki wytrwałości osiągnął to, co mogło się wydawać nieosiągalne. Kiedy był nastolatkiem świat, wydawało się, nie dawał mu szans. Dlatego on postanowił zmienić świat. Zmieniał go dla innych, zmienił go dla siebie. Chwile szczęścia, jakich doświadczał, były ulotne, wartości zaś, którym się poświęcił, były trwałe, trwalsze niż jego życie. Odniósł sukces, choć do niego nie dążył” – zaznaczył abp Skworc.
Zwieńczeniem działalności Rymera był okres po I wojnie światowej, w którym ważyła się sprawa przynależności państwowej Górnego Śląska, należącego wcześniej do państwa niemieckiego. Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 r. wzmogło działający tam polski ruch narodowy, zwalczany przez niemiecką administrację i wojsko. Walka o wpływy narodowe skutkowała m.in. trzema powstaniami śląskimi w latach 1919-21.
Zorganizowany w celu wyznaczenia nowych granic plebiscyt na Śląsku odbył się 20 marca 1921 r. W głosowaniu dopuszczono udział osób, które wcześniej wyemigrowały ze Śląska. Wobec ściągnięcia z Niemiec blisko 200 tys. emigrantów, głosujący za przynależnością do Polski okazali się mniejszością i stanowili 40,3 proc.
Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom. Po III powstaniu śląskim zdecydowano jednak o korzystniejszym dla Polski podziale Górnego Śląska. Z obszaru plebiscytowego do Polski przyłączono 29 proc. obszaru i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.
15 czerwca 1922 r. Komisja Międzysojusznicza zawiadomiła rządy Polski i Niemiec, że w ciągu miesiąca powinny objąć przyznane im terytoria Górnego Śląska. Przejmowania kolejnych terenów przez strony konfliktu dokonywano w kilku etapach.
Na dzień przed wkroczeniem do regionu polskiego wojska podpisano akt polsko-francuskiego przejęcia powiatu katowickiego. Uroczystość powitania Wojska Polskiego odbyła się 20 czerwca. Polskie oddziały powitały na moście w Szopienicach tłumy ludzi, wśród nich wojewoda Józef Rymer oraz dyktator III powstania śląskiego Wojciech Korfanty.
16 lipca 1922 r. odbyła się w Katowicach uroczystość zjednoczenia Górnego Śląska z Polską przez symboliczne przejęcie ziemi śląskiej przez rząd RP. Podpisano wówczas Akt Objęcia Górnego Śląska przez Polskę.
Jak podaje w cyklu „Bohaterowie Niepodległej” Instytut Pamięci Narodowej, Józef Rymer (1882-1922) szacunek do ojczyzny wyniósł z rodzinnego domu, czemu nie przeszkodził pobyt na emigracji. W Westfalii działał w polskich związkach zawodowych. Jako jeden z czołowych działaczy na Górnym Śląsku uczestniczył w konferencji pokojowej w Paryżu, podczas której popierał starania o przyłączenie regionu do niepodległego państwa polskiego.
W okresie powstań śląskich i plebiscytu Rymer był bliskim współpracownikiem Korfantego, m.in. udzielał się w pracach Naczelnej Rady Ludowej oraz Polskiego Komisariatu Plebiscytowego. Należał do inicjatorów utworzenia na Śląsku Polskiej Organizacji Wojskowej. Był zaangażowany w działalność plebiscytową, a po zakończeniu plebiscytu należał do organizatorów III powstania śląskiego.
Rymer należał do Komisji Samorządowej, opracowującej ustawę dot. przyszłego ustroju Śląska - Statutu Organicznego. Następnie został pierwszym wojewodą śląskim; za jego rządów region, na mocy Statutu, cieszył się znaczną autonomią w ramach niepodległego państwa polskiego. Funkcję Rymer pełnił kilka miesięcy, do przedwczesnej śmierci. Był jedynym Górnoślązakiem na tym urzędzie.(PAP)
autor: Mateusz Babak
mtb/ agz/
