Ikona Matki Bożej z Jasnej Góry w Częstochowie. Źródło: pl.wikipedia.org
Kościół katolicki 1 stycznia obchodzi uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi – najstarsze święto maryjne. Dogmat o Bożym Macierzyństwie Najświętszej Maryi Panny został zatwierdzony w roku 431 w czasie III Soboru Powszechnego w Efezie. Jest to pierwszy z dogmatów maryjnych.
Uroczystość Świętej Bożej Rodzicielki Maryi to najstarsze święto maryjne w Kościele. Tego dnia Kościół ukazuje wiernym Matkę Jezusa, jako najdoskonalsze stworzenie, a zarazem, jako pierwszą z tych, którzy skorzystali z darów Chrystusa.
Dogmat, uznający Maryję za Matkę Boga, został po raz pierwszy ogłoszony na soborze w Efezie w 431 r. Zebrani wówczas biskupi Kościoła orzekli jednogłośnie, że "nie tylko można, ale należy Maryję nazywać Matką Bożą, Bogurodzicą"(greckie Theotokos). Dogmat o Bożym Macierzyństwie Najświętszej Maryi Panny jest pierwszym z dogmatów maryjnych.
Nestorianie (doktryna potępiona przez sobór efeski) uważali, że Maryi przysługuje tylko tytuł Matki Chrystusa (Christotokos), co argumentowali tym, że Bóg nie może brać swojego początku ze stworzenia, rodzaju ludzkiego, kobiety, która mogła urodzić, co najwyżej człowieka, inkarnację boskości, ale nie samego Boga.
Dogmat o Bożym Macierzyństwie Najświętszej Maryi Panny został potwierdzony na soborach w Chalcedonie w 451 r. i w Konstantynopolu w latach 553 i 680, oraz w konstytucji papieża Pawła IV przeciwko arianom w roku 1555. Następnie potwierdzono go w wyznaniu wiary Benedykta XIV z 1743 r. oraz w encyklice Piusa XI "Lux veritatis" w 1931 roku.
"Jeśli bowiem Syn Najświętszej Maryi Panny jest Bogiem, to tej, co go porodziła, chyba przysługuje miano Matki Bożej. Jeśli jednak w Jezusie Chrystusie jest osoba i to Boża, musi niewątpliwie Maryja przez wszystkich zwaną być nie tylko rodzicielką człowieka Chrystusa, lecz Bogarodzicą, czyli Theotocos" - napisał papież Pius XI w encyklice "Lux veritatis".
Cytuje on św. Tomasz z Akwinu, który napisał, że "Najświętsza Dziewica z tego powodu, że jest Matką Bożą, posiada pewną godność nieskończoną, pochodzącą z nieskończonego dobra, jakim jest Bóg".
"Najświętsza Dziewica jest Matką Bożą; przeto góruje ponad wszystkimi aniołami, także ponad serafiny i cherubiny. Jest Matką Bożą; posiada zatem takiej miary czystość i świętość, że po Bogu większej świętości wyobrazić sobie nie można, jest Matką Bożą; jakiekolwiek więc któryś z świętych otrzymał przywileje (w zakresie łaski uświęcającej), ona ich przed wszystkimi dostępuje" - wyjaśnił papież cytując jezuitę o. Corneliusa a Lapide.
Pius XI w roku 1931, na pamiątkę 1500. rocznicy soboru w Efezie wprowadził do liturgii Kościoła święto Świętej Bożej Rodzicielki Maryi, na datę obchodów wyznaczając 11 października. W wyniku reformy liturgicznej w 1969 r. podniesiono je do rangi uroczystości nakazanych i przeniesiono na 1 stycznia. W związku z tym, obecnie wierni zobowiązani są do uczestniczenia tego dnia we mszy św.
Pierwszy dzień Nowego Roku to także ósmy dzień od narodzenia Jezusa. Według prawa żydowskiego każde dziecko płci męskiej powinno zostać obrzezane ósmego dnia po narodzinach. Tego dnia powinno też zostać mu nadane imię. W Ewangelii czytamy, że Maryja z Józefem wypełnili prawo żydowskie np. przynosząc Jezusa do świątyni.
Katechizm Kościoła Katolickiego wyjaśnia, że aby zostać Matką Zbawiciela, Maryja "została obdarzona przez Boga godnymi tak wielkiego zadania darami". Jako dowód wskazano słowa pozdrowienia anioła Gabriela, który nazwał Ją "pełną łaski". "Aby móc dać dobrowolne przyzwolenie wiary na zapowiedź swego powołania, było konieczne, aby Maryja była całkowicie przeniknięta przez łaskę Bożą" - czytamy w katechizmie.
Papież św. Jan Paweł II podczas audiencji generalnej 7 stycznia 2004 r. powiedział, że "w Boże Narodzenie Ona daje Jezusa ludzkości. Na krzyżu, w kulminacyjnym momencie wypełnienia misji odkupieńczej, to Jezus każdemu człowiekowi daje Maryję w darze, jako cenne dziedzictwo odkupienia" - dodał.
Papież Benedykt XVI w czasie liturgii 1 stycznia 2012 r. zaznaczył, że "Maryja jest Matką i wzorem Kościoła, który przyjmuje w wierze Słowo Boże i oddaje się Bogu (....)Kościół uczestniczy w tajemnicy Bożego macierzyństwa, poprzez głoszenie, którym zasiewa w świecie ziarno Ewangelii, i za pośrednictwem sakramentów, które przekazują ludziom łaskę i życie Boże". Jak zaznaczył papież, "Kościół przeżywa to macierzyństwo w szczególności w sakramencie chrztu, kiedy rodzi dzieci Boże z wody i z Ducha Świętego".
Papież Franciszek podkreślił 1 stycznia 2020 r., że skoro z Maryi - "niewiasty, wzeszło zbawienie, a zatem nie ma zbawienia bez niewiasty". "Jeśli chcemy zjednoczyć się z Bogiem, trzeba przejść tą samą drogą: przez Maryję, niewiastę i matkę. (...) Po tym, jak traktujemy ciało kobiety, rozpoznajemy nasz poziom człowieczeństwa" - wskazał papież.
Najważniejszym kościołem poświęconym Maryi jest bazylika Matki Bożej Większej (wł. basilica Papale di Santa Maria Maggiore) w Rzymie. W kościele umieszczono ikonę nazwaną obrazem Matki Boskiej Śnieżnej, stąd jeden z tytułów bazyliki - "Santa Maria della Neve" (Matki Boskiej Śnieżnej) lub "Salus Populi Romani" (Ratunek Ludu Rzymskiego).
Ołtarz główny świątyni osłania baldachim, a pod nim znajdują się relikwie żłobka Jezusa (Sacra Culla), stąd nazwa "Santa Maria ad Presepe". Bazylika znana jest też, jako liberiańska, od imienia papieża Liberiusza, za którego czasów rozpoczęto jej wznoszenie. Mozaiki pokrywające ściany nawy głównej i łuk tęczowy bazyliki przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu z Maryją ukazaną jako cesarzowa. (PAP)
Autor: Magdalena Gronek
mgw/ mhr/
