Historyczną dekorację malarską z motywami roślinnymi odkryto w trakcie prac restauratorskich w synagodze w Kazimierzu Dolnym (Lubelskie). Ornament znajduje się nad pochodzącym z II poł. XVIII wieku portalem w sali modlitw.
Lubelski konserwator zabytków Dariusz Kopciowski poinformował na Facebooku o odkryciu w kazimierskiej synagodze historycznej dekoracji malarskiej, która znajduje się nad portalem wejścia w sali modlitw, który - jak wskazał - pochodzi najprawdopodobniej z czasu budowy obecnej synagogi, tj. z II poł. XVIII w. Odkrycia dokonano w trakcie prowadzonych tam aktualnie prac restauratorskich.
Wyjaśnił, że z opisów historycznych i materiałów ikonograficznych z I poł. XX w. wynika, że wnętrze sali posiadało bogatą dekorację malarską z motywami roślin i zwierząt, która została zniszczona – jak przekazał - w trakcie dewastacji budynku przez Niemców podczas II w. św. oraz w późniejszym okresie, kiedy nieużytkowany obiekt popadał w ruinę. Podkreślił również, że w 1953 r. podczas odbudowy synagogi według projektu Karola Sicińskiego z przeznaczeniem na kino, na całości ścian wykonano nowe tynki i pomalowano je na biało; tak samo został potraktowany też portal.
Wojewódzki konserwator podkreślił we wpisie, że w związku z planowaną obecnie naprawą tynków w sali modlitw zdecydowano się na wykonanie w obrębie portalu odkrywek sondażowych, aby ustalić, czy zachowały się jakieś ślady jego pierwotnej dekoracji. „Jakkolwiek znaczna część tynków portalu jest wtórna, to udało się odsłonić oryginalne fragmenty tynków wapienno-piaskowych z pozostałościami wystroju malarskiego” – poinformował.
„Po wstępnym oczyszczeniu z kilku wtórnych warstw wypraw tynkarskich i malarskich, w partii fryzu ukazał się ornament kwiatowy w postaci nieregularnych, czarnych wici z czerwonymi kulkami podmalowywanymi światłocieniowo. W partiach listew podwałkowych oraz w listwie wieńczącej odkryto pozostałości czerwieni; na fragmentach wałków zachowały się reliktowe pozostałości zieleni” – opisał w mediach społecznościowych Dariusz Kopciowski.
Dodał, że na podstawie odkrytych fragmentów dekoracji malarskich wykonano próbę retuszu polichromii, a po pełnym doczyszczeniu oryginału określony zostanie docelowy zakres uzupełnień i sposobu ekspozycji dekoracji. Pobrano także próbki do badań mikrochemicznych i stratygraficznych, aby określić skład zapraw i pigmentów.
Pierwsza wzmianka o kazimierskiej synagodze pochodzi z 1557 r. i prawdopodobnie dotyczy budynku drewnianego. Kolejna wzmianka - z roku 1622, opisuje już budynek murowany. Obecny budynek pochodzi z II poł. XVIII w. Prawdopodobnie pod koniec XIX w. został on rozbudowany od północy o babiniec; po I wojnie światowej od strony zachodniej dostawiono sień z wydzielonymi izbami i drugim babińcem na piętrze. W czasie II w. św. w synagodze mieścił się niemiecki magazyn; w 1944 r. synagoga została zdewastowana i częściowo zburzona. W 1953 r. została odbudowana wg projektu Karola Sicińskiego z przeznaczeniem na kino, które funkcjonowało tu do 2003 r. Obecnie obiekt jest w posiadaniu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie i pełni funkcję galerii oraz pokoi noclegowych.(PAP)
autorka: Gabriela Bogaczyk
gab/ dki/
