W Żaganiu w woj. lubuskim 24 marca odbędą się obchody 78. rocznicy ucieczki alianckich jeńców z niemieckiego obozu dla lotników Stalag Luft 3 – poinformował dyrektor Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu Marek Łazarz.
W czwartkowe południe przy pomniku na terenie Muzeum Obozów Jenieckich rozpocznie się główna część obchodów - apel pamięci z ceremoniałem wojskowym. Zostaną złożone kwiaty i zapalone znicze ku czci ofiar Stalagów.
„Ceremonię rozpocznie przelot myśliwców F-16 Polskich Sił Powietrznych z 31 Bazy Lotnictwa Taktycznego, symbolicznie oddając cześć uczestnikom wydarzenia sprzed 78 lat” – powiedział Łazarz.
W ramach obchodów, od piątku do niedzieli (25-27 marca br.) zaplanowano w Żaganiu harcerski Rajd Wielkiej Ucieczki. W sobotę odbędzie się również 46. edycja Crossu Żagańskiego. W biegu głównym na dystansie 10 km wezmą udział m.in. żołnierze amerykańscy stacjonujący w Żaganiu i grupa żołnierzy brytyjskich. Będzie też Cross Uciekiniera, czyli bieg z przeszkodami.
W Żaganiu rocznice „Wielkiej ucieczki” są obchodzone od wielu lat. Pamięć o tym wydarzeniu jest szczególnie kultywowana przez Brytyjczyków, gdyż to właśnie z tego kraju było najwięcej lotników, którzy podjęli próbę ucieczki ze Stalagu Luft 3.
Historia brawurowej ucieczki miała swój początek wiosną 1943 r. w Stalagu Luft 3 w Żaganiu (wówczas Sagan) - jednym z niemieckich obozów jenieckich na terenie tego miasta. Zawiązał się w nim wówczas "Komitet X", na czele którego stanął mjr RAF Roger J. Bushell. Jego zadaniem było zorganizowanie ucieczki 200 jeńców.
Przygotowania obejmowały m.in. kopanie trzech tuneli, które nazwano "Tom", "Dick" i "Harry". Cały wysiłek skupiono jednak na "Harrym" - tunel znajdował się około 9 m pod ziemią i miał ponad 100 metrów długości.
W nocy z 24 na 25 marca 1944 r. podkopem wydostało się 76 jeńców. W wyniku zarządzonej akcji poszukiwawczej Niemcy złapali 73 uciekinierów. Ucieczka w pełni powiodła się tylko trzem lotnikom. Byli to Norwegowie Per Bergsland i Jens Muller oraz Holender Bram van der Stok.
Na rozkaz Hitlera straconych zostało 50 uczestników ucieczki. Pochodzili z Wielkiej Brytanii, Kanady, RPA, Australii, Nowej Zelandii, Norwegii, Litwy, Belgii, Holandii, Francji, Czech, Grecji. Na liście rozstrzelanych znalazło się także sześciu Polaków.
Wydarzenie to przeszło do historii jako "Wielka Ucieczka"; w 1963 roku doczekało się ekranizacji w postaci hitu kinowego „The Great Escape” z Charlesem Bronsonem i Stevem McQueenem. Powstało także wiele filmów dokumentalnych na ten temat.
Na terenie Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu znajduje się replika tunelu ucieczkowego o długości ok. 30 metrów, zrekonstruowano jeden z obozowych baraków i wieżę wartowniczą. W miejscu, gdzie było wyjście z tunelu "Harry" stoi teraz pamiątkowy obelisk. (PAP)
Autor: Marcin Rynkiewicz
mmd/ dki/
