"Polski duch wolności. Sto książek na stulecie odzyskania niepodległości"
Najcenniejsze polonika ze swych zbiorów pokaże Książnica Cieszyńska na wystawie, która zostanie otwarta w piątek. "Każda z tych ksiąg to unikalny pomnik narodowej pamięci i tożsamości" - powiedział Artur Lewandowski z Książnicy.
"Te księgi stworzyły Polskę. Na wystawie pojawią się najistotniejsze ze względu na kulturotwórczą wartość dzieła, w których na przestrzeni stuleci wyrażał się duch polskiej wolności, inspirujący Polaków pod zaborami do heroicznej walki o niepodległość i byt narodowy ojczyzny. To wiekopomne zabytki piśmiennictwa polskiego – począwszy od zachowanych świadectw pochodzących z wieków średnich po 1918 r." – podkreślił Artur Lewandowski, współautor wystawy.
Ekspozycja podzielona będzie na części poświęcone tradycji religijnej, historiografii, literaturze pięknej, filozofii oraz myśli społeczno-politycznej.
Piątkowy wernisaż wystawy uświetni prezentacja największej księgi w zbiorach Książnicy. To średniowieczny rękopiśmienny graduał maryjny zawierający polskojęzyczny tekst i zapis nutowy najstarszej pieśni religijnej, będącej równocześnie pierwszym hymnem Polaków – Bogurodzicy. Księga ma wymiary 66 na 43 cm. "Jest ona jednym z najcenniejszych rękopisów w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej. Z tego względu pojawi się tylko na wernisażu. Potem przypominały o niej będą zdjęcia i opis" – powiedział Lewandowski.
Pracownik Książnicy dodał, że na wystawie honorowe miejsce znajdą pierwodruki najstarszych przekładów Pisma Świętego na język polski, których dokonali zarówno katolicy jak w przypadku Biblii Leopolity i Biblii Jakuba Wujka, jak i protestanci, którzy przełożyli Biblię Gdańską, Biblię Brzeską, czy Biblię Szymona Budnego.
"Różnorodność i bogactwo literatury sakralnej unaocznią eksponaty unikatowe, jak najstarszy mszał z 1505 r., Reformowany Katechizm Królewiecki z 1560 r., potrydencki Brewiarz Rzymski z 1647 r., czy najstarszy modlitewnik napisany w gwarze śląskiej z 1761 r." – dodał Lewandowski.
Na wystawie zaprezentowane zostaną pomniki polskiego pisarstwa historycznego, począwszy od pierwszych kronikarzy opisujących powstanie i najwcześniejsze dzieje państwa polskiego, aż po analizy wydarzeń historycznych 1918 r. pióra Józefa Piłsudskiego i Romana Dmowskiego. Wśród zabytków historiografii na uwagę zasługują dzieła Wincentego Kadłubka, Jana Długosza, Macieja z Miechowa oraz Marcina Kromera.
Wśród arcydzieł literatury pięknej znajdą się jedne z najwcześniejszych wydań dzieł Jana Kochanowskiego i Mikołaja Reja, kanon literatury barokowej wyznaczany przez dzieła Jana Andrzeja Morsztyna i "Pamiętniki" Jana Chryzostoma Paska, oświeceniowe dzieła Ignacego Krasickiego, Juliana Ursyna Niemcewicza, czy najstarsza polska encyklopedia "Nowe Ateny" Benedykta Chmielowskiego. "W osobnej gablocie zaprezentowanych zostanie kilka szczególnie pięknych i cennych wydań naszego eposu narodowego +Pana Tadeusza+. Pośród cymeliów romantyzmu znajdą się m.in. pierwodruki +Beniowskiego+ Juliusza Słowackiego, +Nie-boskiej komedii+ Zygmunta Krasińskiego oraz poezji Cypriana Kamila Norwida" – dodał współtwórca wystawy.
Na wystawie podziwiać będzie można piśmiennictwo pozytywistyczne, w tym utwory Henryka Sienkiewicza, Józefa Ignacego Kraszewskiego, Elizy Orzeszkowej i Bolesława Prusa.
"Podróż przez dzieje ojczystej literatury do 1918 r. zwieńczą najważniejsze dokonania polskiej literatury modernistycznej, na czele z +Weselem+ Stanisława Wyspiańskiego oraz poezjami Jana Kasprowicza, Stanisława Przybyszewskiego czy Kazimierza Przerwy-Tetmajera" – powiedział Lewandowski.
Książnica zaprezentuje też znajdujące się w jej zbiorach traktaty polityczne i akty prawne, m.in. "O poprawie Rzeczypospolitej" Andrzeja Frycza Modrzewskiego i "Statuta Regni Poloniae" Jana Herburta. "Wystawione zostaną pisma króla Stanisława Leszczyńskiego, traktaty Hugona Kołłątaja, Stanisława Staszica oraz Stanisława Konarskiego, a zwłaszcza dwa szczególnie istotne świadectwa polskiego ducha niepodległości – państwowa relikwia, jaką jest Konstytucja 3 maja 1791 r. oraz Ustawy Komisji Edukacji Narodowej" – powiedział Lewandowski.
W części poświęconej polskiej myśli filozoficznej zaprezentowane zostaną m.in. średniowieczne komentarze do dzieł Arystotelesa autorstwa Jana z Głogowa, nauczyciela Mikołaja Kopernika.
Wystawę "Polski duch wolności. Sto książek na stulecie odzyskania niepodległości", której autorami są Halina Morawiec i Artur Lewandowski, zwiedzać będzie można w Książnicy Cieszyńskiej do 22 czerwca.
Zbiory Książnicy Cieszyńskiej liczą około 120 tys. woluminów, w tym ponad 16,5 tys. starodruków, 46 inkunabułów i 17 tys. rękopisów. Najcenniejszą częścią jest księgozbiór ks. Leopolda Szersznika. (PAP)
autor: Marek Szafrański
szf/aszw/
