Źródło: www.1943.pl
Sylwetki dwojga lekarzy – Anny Braude-Hellerowej i Franciszka Raszei – niosących pomoc ludności uwięzionej w getcie warszawskim, którzy pomoc tę okupili ofiarą swojego życia – od 4 kwietnia będą prezentowane na wystawie Muzeum Getta Warszawskiego.
"Zapraszam na naszą nową wystawę prezentującą sylwetki dwojga bohaterskich lekarzy, którzy stracili życie, niosąc pomoc społeczności żydowskiej uwięzionej w getcie warszawskim. Anna Braude-Hellerowa była pediatrą i dyrektorem szpitala dziecięcego im. Bersohnów i Baumanów przy ulicy Siennej 60 w Warszawie. Zapewniała opiekę lekarską małym pacjentom i prowadziła badania nad tzw. chorobą głodową. Zginęła podczas powstania w getcie w 1943 r. Franciszek Raszeja był poznańskim ortopedą. Podczas II wojny światowej zamieszkał w Warszawie, gdzie pomagał ludności żydowskiej. Zginął zamordowany przez Niemców podczas operacji medycznej. W 2000 r. został pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata" - mówi PAP dyrektor Muzeum Getta Warszawskiego Albert Stankowski.
Wystawa będzie dwuczęściowa. Część pierwsza o charakterze plenerowym zostanie odsłonięta i udostępniona szerokiej publiczności na pl. Grzybowskim 4 kwietnia (będzie prezentowana do 15 lipca), natomiast część druga – szczegółowa, opatrzona artefaktami, prezentująca drogę zawodową i osiągnięcia medyczne F. Raszei oraz przyznany mu medal Sprawiedliwego wśród Narodów Świata – zaprezentowana zostanie w jednej z sal podziemia kościoła Wszystkich Świętych przy pl. Grzybowskim (dostępna tylko w kwietniu).
Franciszek Raszeja, urodzony w Chełmnie w 1896 r., wykształcenie medyczne zdobył za granicą (Berlin i Müster) oraz w kraju (Kraków i Poznań). Swoją karierę zawodową związał z Poznaniem. Był ortopedą i na polu zarówno badań, jak i praktyki ortopedycznej miał wiele zasług. Stał się m.in. bardzo cenionym specjalistą od stawu kolanowego. Współzakładał Polskie Towarzystwo Ortopedyczne i Traumatologiczne. Pod koniec lat trzydziestych XX w. zaangażował się w sprzeciw środowiska wykładowców uniwersyteckich wobec praktyki wprowadzania tzw. getta ławkowego dla żydowskich studentów na wyższych uczelniach. Zawierucha II wojny światowej rzuciła Raszeję do Warszawy. Tu zaangażował się w niesienie pomocy na rzecz biednej ludności miasta oraz społeczności żydowskiej zamkniętej w getcie. Współpracował przy tym m.in. z prof. Ludwikiem Hirszfeldem, znanym bakteriologiem i immunologiem. Na początku tzw. Wielkiej Akcji deportacyjnej Żydów do obozu zagłady w Treblince latem 1942 r., Raszeja – wezwany do getta – zginął z rąk Niemców wraz innymi uczestnikami medycznej operacji w jednym z domów przy ul. Chłodnej. Po wojnie upamiętniono go m.in. nadaniem jego imienia szpitalowi miejskiemu w Poznaniu czy ulicy na Kole w Warszawie. 11 kwietnia 2000 r. Franciszek Raszeja został pośmiertnie odznaczony medalem Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.
Anna Braude-Hellerowa urodziła się w 1888 r. w Warszawie. Studia medyczne rozpoczęła w Zurychu, ukończyła w Berlinie. Została specjalistką od pediatrii. W 1916 r. współorganizowała Towarzystwo Przyjaciół Dzieci, przy którym założyła szkołę dla pielęgniarek pediatrycznych. Początkowo zawodowo związała się ze Szpitalem Starozakonnych na Czystem w Warszawie, następnie ze Szpitalem Dziecięcym im. Bersohnów i Baumanów (ul. Śliska i Sienna). Nie tylko przyczyniła się do jego ponownego otwarcia po gruntownej rozbudowie w 1930 r., lecz została także dyrektorem tej placówki i ordynatorem oddziału niemowlęcego. Gdy jesienią 1940 r. szpital znalazł się w obrębie getta (tzw. małego getta), Braude-Hellerowa pozostała na stanowisku. Wraz z całym personelem ofiarnie starała się nieść pomoc małym żydowskim pacjentom. Prowadziła też obserwacyjne badania nad tzw. chorobą głodową. Wyniki tej pracy zachowały się i zostały opublikowane w 1946 r. Po rozpoczęciu przez Niemców latem 1942 r. tzw. Wielkiej Akcji szpital Bersohnów i Baumanów został przeniesiony wraz z personelem i pacjentami na ul. Gęsią (do tzw. dużego getta). Tam najprawdopodobniej, w podziemiach szpitala, Braude-Hellerowa zginęła w trakcie toczącego się wiosną 1943 r. powstania w getcie. Pośmiertnie została odznaczona Orderem Virtuti Militari, a w kwietniu 2001 r. upamiętniona tablicą na elewacji dawnego szpitala Bersohnów i Baumanów.
Wystawie towarzyszyć będzie broszurowa publikacja oraz cykl wykładów poświęconych obojgu lekarzom, innym pracownikom służby zdrowia i medycynie w getcie warszawskim oraz dziejom polskiej ortopedii i pediatrii. Szczegółowy program wykładów będzie dostępny na stronie www.1943.pl.
Wystawa została dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Patronat: Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Minister Zdrowia.
Instytucje partnerskie to: Żydowski Instytut Historyczny, Uniwersytet Medyczny im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu, Ortopedyczno-Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny im. W. Degi Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Parafia pw. Wszystkich Świętych w Warszawie. (PAP)
autor: Katarzyna Krzykowska
ksi/ skp/
