Zamek w Rabsztynie. Fot. Rafał Czerkawski
Po dwóch latach przerwy turyści znowu mogą zwiedzać podolkuski zamek w Rabsztynie. U podnóża średniowiecznej warowni otwarto również zrekonstruowaną chatę, w której wychowywał się Antoni Kocjan, konstruktor lotniczy, pilot, w czasie II wojny światowej działający w wywiadzie lotniczym ZWZ-AK.
Zwiedzający mogą zobaczyć w zamku m.in. Węzeł Bramny, część dziedzińca oraz wejść na wieżę zamkową, gdzie znajduje się taras widokowy. Można z niego podziwiać panoramę Olkusza oraz Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Jak przypomniała, w trakcie piątkowego otwarcia obiektu dla zwiedzających, Grażyna Praszelik-Kocjan, dyr. Miejskiego Ośrodka Kultury w Olkuszu (instytucja ta administruje obiektami w Rabsztynie) zamek przeszedł na własność gminy na początku lat 90. ubiegłego wieku. Jednak ze względu na ograniczone środki przez kilkanaście lat renowacja ograniczała się głównie do prac porządkowych. Dopiero kilka lat temu znalazły się większe środki na rewitalizację warowni.
„W okresie ostatnich dwóch lat, gdy turyści nie mogli wejść do środka, zostały przede wszystkich naprawione mury, odtworzono wieżę, gdzie powstał taras widokowy" - dodał zastępca dyr. olkuskiego MOK Waldemar Czarnota. Poinformował też, że zamontowano iluminację obiektu. Obecnie trwają prace na tzw. zamku średnim.
Historia zamku sięga XIII w. Po latach świetności i rozbudowywania go przez kolejnych właścicieli został mocno zniszczony w trakcie Potopu Szwedzkiego. Potem nie doczekał się całkowitej rekonstrukcji.
U podnóża wzgórza zamkowego, staraniem władz miasta i gminy Olkusz postawiono zrekonstruowaną chatę, w której spędził dzieciństwo Antoni Kocjana. „Miłośnikom historii jest on znany z tego, że podczas okupacji kierował komórką wywiadu lotniczego Armii Krajowej, która odkryła tajemnice niemieckich broni V1 i V2. Dlatego mówi się o nim, że był człowiekiem, który wygrał wojnę” - powiedział olkuski historyk, autor wielu publikacji dotyczących Olkusza oraz regionu Jacek Sypień.
Podkreślił, że Kocjan był też zaangażowany w produkcję broni na potrzeby AK. „Przez 10 miesięcy był więźniem KL Auschwitz. Trafił tam we wrześniu 1940 roku, w tym samym transporcie, w którym był m.in. Witold Pilecki i Władysław Bartoszewski” - dodał Sypień.
Według jego informacji Kocjan został zwolniony z obozu w lipcu 1941 r. Dzięki staraniom przyjaciół, wystąpiła o to warszawska firma Techno-Serwice, uzasadniając to faktem, że jest on wybitnym specjalistą. Po zwolnieniu z KL Auschwitz Kocjan wrócił do działalności konspiracyjnej i został ponownie aresztowany w lipcu 1944 r. Niemcy rozstrzelali go 13 sierpnia 1944 r.
Chata ma dwa główne pomieszczenia. W pierwszej jest ekspozycja poświęcona bohaterowi II wojny światowej oraz historii polskiego szybownictwa. W drugim turyści mogą zobaczyć elementy wystroju wiejskiej chaty z okolic wspomnianego miasta z przełomu XIX i XX w.
Budynek pierwotnie stał we wsi Skalskie (obecnie część Olkusza). Został wybudowany w 1862 r. W 2002 r. ze względu na zły stan techniczny został rozebrany, a jego elementy opisane i zabezpieczone. W 2014 r. rozpoczęła się jego rekonstrukcja nieopodal ruin zamku w Rabsztynie. (PAP)
Rafał Czerkawski
