Marsz Pamięci 22 Lipca

Szczególnie zostanie przywołana pamięć o nauczycielach związanych z grupą Oneg Szabat, takich jak: Abraham Lewin, Emanuel Ringelblum, Eliasz Gutkowski, Izrael Lichtensztajn, czy też o Stefanii Szwajgier, kierowniczce gimnazjum dla dziewcząt przy ul. Długiej 55, a także polskich nauczycielach, którzy udzielali pomocy przyjaciołom z drugiej strony muru.

"Tegoroczny Marsz dedykujemy nauczycielom. W ekstremalnych warunkach getta nie stracili wiary w wartość edukacji i wzorców moralnych, które starali się przekazać uczniom. Do ostatnich dni przed wywózką towarzyszyli swoim podopiecznym w nauce czytania i pisania czy przygotowaniach do matury. Wielu z nich poszło wraz z uczniami na Umschlagplatz" – o bohaterach Marszu Pamięci 22 Lipca mówi dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma, Monika Krawczyk.

Uczestnicy Marszu wspólnie przejdą symboliczną trasę „od śmierci do życia”. Rozpocznie się ona o godz. 18:00 pod pomnikiem Umschlagplatz przy ul. Stawki 10, a zakończy przy ul. Stare Nalewki, w pobliżu Ogrodu Krasińskich, gdzie stanie specjalnie przygotowana na to wydarzenie instalacja artystyczna „Ławki” zaprojektowana przez architekta Jakuba Szczęsnego, którą będzie można oglądać do 31 sierpnia.

"Na tym obszarze przed wojną znajdowało się wiele szkół żydowskich funkcjonujących w ramach powszechnego systemu oświaty. Były też w okolicy liczne chedery, Talmud-Tory, jesziwy i inne miejsca, gdzie trwała żydowska edukacja religijna" – zaznacza dyrektor ŻIH, Monika Krawczyk.

Na zakończenie Marszu organizatorzy przygotowali - we współpracy z Instytutem Mieczysława Wajnberga - premierę utworu elektroakustycznego "Nie zaszło u nas nic nowego" na podstawie „Dziennika” Abrahama Lewina w kameralnej obsadzie na skrzypce (Maria Sławek), flet (Ania Karpowicz), głos (Marta Grzywacz) i syntezator (Krzysztof Kozłowski). 

Żydowski Instytut Historyczny przygotował także specjalnie na tę okazję audiobook Dziennika Abrahama Lewina. W nagraniu wyreżyserowanym przez Agnieszkę Olsten usłyszymy aktora Jerzego Radziwiłowicza.

Trasa Marszu: pomnik Umschlagplatz (ul. Stawki róg ul. Dzikiej) – ul. Stawki – ul. Dubois – ul. Anielewicza – ul. Świętojerska – wzdłuż Ogrodu Krasińskich – ul. Stare Nalewki.

Wolontariusze będą rozdawać wstążki z imionami zamordowanych Żydów.

Czym była wielka deportacja?

22 lipca 1942 roku w getcie warszawskim rozpoczęła się̨ tzw. akcja likwidacyjna. Według niemieckich obwieszczeń Żydzi mieli być „przesiedleni na Wschód”. Codziennie z warszawskiego Umschlagplatzu do Treblinki deportowano od 3 do 8 tysięcy osób; w ciągu 46 dni trwania „akcji” drogę tę przebyło około 300 tysięcy Żydów.

Tylko garstce spośród tych, których zapędzono do pociągów, udało się wyskoczyć i uratować. Kilku uciekinierów z Treblinki wróciło do Warszawy i przekazało informacje o komorach gazowych, ale nie powstrzymało to deportacji. Żydzi ginęli nie tylko od gazu, wielu umarło z braku powietrza już podczas jazdy przepełnionymi wagonami bydlęcymi.

Kilka miesięcy później, 19 kwietnia 1943 roku, w obliczu nieuchronnej zagłady Żydzi postanowili z bronią w ręku walczyć o honor i godną śmierć. Po prawie miesiącu walk powstanie zostało stłumione przez okupanta, a Warszawa została uznana miastem „judenfrei”. Marsz Pamięci 22 lipca organizowany przez Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma od 2012 roku w rocznicę tych tragicznych wydarzeń poświęcony jest pamięci największej społeczności żydowskiej przedwojennej Europy.

Źródło: ŻIH