21.04.2020–10.05.2020
21 kwietnia, w stulecie zawarcia polsko-ukraińskiego układu politycznego znanego jako umowa Piłsudski-Petlura, Instytut Polski w Kijowie uruchomił kampanię informacyjną, przygotowaną we współpracy z Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku oraz Wojskowym Biurem Historycznym.
Od 21 kwietnia do 10 maja codziennie na portalach społecznościowych publikowane będą dwujęzyczne (po polsku i ukraińsku) posty informujące o najważniejszych wydarzeniach kwietnia i maja 1920 r., będących rezultatem polityczno-militarnego sojuszu zawartego przez RP i URL (wyprawa kijowska, zdobycie Kijowa).
Celem kampanii jest w szczególności przybliżenie odbiorcy ukraińskiemu wydarzeń, które w powszechnej świadomości społecznej na Ukrainie wciąż nie są dostatecznie znane. Kampania ma również zwrócić ukraińskim odbiorcom uwagę, jakie korzyści Ukrainie przynosiła w przeszłości współpraca z RP i jakie perspektywy stwarzała.
Przebieg kampanii można śledzić m.in. na profilach Facebook i Twitter Instytutu Polskiego w Kijowie.
Z okazji rocznicy Instytut Polski w Kijowie, we współpracy z ukraińskimi kanałami telewizyjnymi, przygotował również debaty polskich i ukraińskich historyków, które odbędą się na antenie ukraińskiej TV. Pierwsza rozmowa, z udziałem prof. Janusza Odziemkowskiego i dr. Andrija Rukkasa odbędzie się 21 kwietnia na antenie ukraińskiego kanału telewizyjnego „Kanał 5”.
Instytut Polski w Kijowie, również we współpracy z Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku oraz Wojskowym Biurem Historycznym przygotował także specjalną rocznicową wystawę, przeznaczoną dla kijowskiego metra. Otwarcie ekspozycji, pierwotnie zaplanowane także na 21 kwietnia, zostało przesunięte ze względu na zamknięcie metra na czas kwarantanny.
Zaplanowane pierwotnie na maj br. w Kijowie główne uroczystości setnej rocznicy zawarcia polsko-ukraińskiego porozumienia musiały zostać odwołane ze względu na sytuację epidemiologiczną. Uroczystości miały się odbyć w Twierdzy Kijowskiej i zostały przygotowane przez Instytut Polski w Kijowie oraz Ambasadę RP w Kijowie we współpracy z Ministerstwem Obrony Narodowej i Ministerstwem Obrony Ukrainy. W ramach obchodów miał się odbyć piknik wojskowo-historyczny, z udziałem polskich i ukraińskich rekonstruktorów oraz pojazdów i sprzętu wojskowego z epoki.
Centralnym elementem obchodów miał być wspólny koncert orkiestr wojskowych. Koncert, symbolicznie łączący polskich i ukraińskich muzyków, został przygotowany przez znanego dyrygenta Romana Rewakowicza, który miał także dyrygować częścią repertuaru. Na zamówienie Instytutu Polskiego w Kijowie powstały również nowe utwory na orkiestry dęte, skomponowane specjalnie z okazji rocznicy. Ich autorami są utalentowani kompozytorzy średniego pokolenia z obu krajów (z Polski Tomasz Opałka, z Ukrainy Zoltan Almashi). Utwór na orkiestrę dętą „Pakt 1920” Tomasza Opałki charakteryzuje się interesującym połączeniem refleksji i pewnego rodzaju melancholii z marszową motoryką i dynamiką konfliktów dźwiękowych, co w intencji kompozytora miało także oddać niepokój i grozę sytuacji wojennej. Cechą szczególną utworu na orkiestrę dętą „Zgoda” Zoltana Almashi jest fanfarowość. Kompozytor podkreślił w nim wymiar polsko-ukraińskiego porozumienia, co wyraża się w otwartym, szerokim brzmieniu instrumentów dętych blaszanych, marszowa pulsacja stwarza zaś wrażenie wspólnej zgodnej defilady. Oba utwory miały przedstawić wysoce artystyczną interpretację wydarzeń, których setną rocznicę obchodzimy. W związku z odwołaniem wydarzenia w Kijowie, utwory oczekują jeszcze na swoje prawykonanie.
21 kwietnia 1920 r. strona polska zawarła układ z Semenem Petlurą, przywódcą Ukraińskiej Republiki Ludowej, w sprawie wspólnej walki przeciwko bolszewikom. Polska uznawała prawo Ukrainy do niepodległego państwa i jej zachodnią granicę, a za przywódców Ukraińskiej Republiki Ludowej Dyrektoriat, kontrolowany przez Semena Petlurę. Najważniejszym momentem współpracy obu państw było zajęcie Kijowa 7 maja 1920 r. Późniejsze klęski oraz zawarcie pokoju ryskiego zaprzepaściły szanse na trwałą niepodległość Ukraińskiej Republiki Ludowej.
Michał Szukała (PAP)