W Krakowie 30. rocznica śmierci Tadeusza Kantora

Ten drobny gest, któremu towarzyszyły przejmujące dźwięki muzyki żydowskiej Moni Ovadia, wybrane z płyty “Dalla sabbia dal tempo” ( m.in. modlitwa żydowska Animaamin ze spektaklu “Nigdy tu już nie powrócę”) zatrzymywał w grudniowy dzień na ulicy Krakowa międzynarodowe środowisko miłośników artysty oraz przypadkowych przechodniów, często nie rozumiejących znaczenia tego swoistego rytuału, ale zawsze silnie odczuwających jego emocjonalny przekaz. 

Widowisko odbyłoby się w tym roku po raz 29 i wybrzmiałoby w sposób szczególny w dzień 30. rocznicy śmierci artysty. Jednakże ze względu na obostrzenia sanitarne związane z COVID dotyczące zakazu gromadzenia się, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora CRICOTEKA, który jest organizatorem wydarzenia zaprasza tym razem nie na ul. Kanoniczą, ale przed ekrany komputerów, gdzie 8 grudnia o godzinie 13 na stronie oraz profilu Facebooka CRICOTEKI zostanie wyemitowany dokument upamiętniający „Żywe pomniki”. Będzie to montaż zapisów tej akcji nagrywanych w ostatnich latach. Cricoteka film ten zatytułowała “Kantor odszedł, stało się, nie ma”. Wydaje się jednak, że o ile podkreślenie to wobec Kantora jest już po 30 latach faktem oczywistym, po raz pierwszy stanie się faktem w kontekście tego nieprzerwanego dotąd ani razu hołdu składanego artyście przez jego aktorów, z roku na rok coraz bardziej postępujących wiekiem, zdrowiem i kondycją. Od kilku lat, każdego ósmego grudnia, kiedy Dwaj Chasydzi i Wieczny Wędrowiec zastygali w swoich pozach, tłum przyjaciół martwił się, czy wytrzymają do końca i czy w przyszłym roku stawią się znów w pełni sił. W tym roku, niezależnie od pandemii, byłoby to niemożliwe. A więc tym razem nie staną, stało się, nie ma. 

A co jest możliwe w tym roku obfitującym w rocznice?

Wydarzeniem podsumowującym 40 rok istnienia CRICOTEKI, instytucji założonej z inicjatywy samego artysty w 1980 roku dla popularyzowania twórczości jej patrona w przyszłości, jest „Wieczór z Kantorem”. Ma on być podsumowaniem tego czterdziestolecia działalności instytucji. Ze względu na obecną sytuację, w „Wieczorze” będzie można uczestniczyć na fanpage CRICOTEKI oraz na platformie PLAY KRAKÓW.

O godzinie 18.00 odbędzie się rozmowa pt. „Gdzie jest Kantor?”, którą poprowadzi Agnieszka Obszańska, dziennikarka radiowa, twórczyni „Radiowego Domu Kultury”. Na pytanie o to, gdzie jest dzisiaj Kantor będą odpowiadać wybitni kuratorzy sztuki współczesnej – Anda Rottenberg i Jarosław Suchan oraz dyrektorka Cricoteki Natalia Zarzecka. Rozmowa na temat dziedzictwa Tadeusza Kantora w CRICOTECE będzie okazją, by przyjrzeć się, w jaki sposób mogą czerpać z niego widzowie i kolejne pokolenia twórców. Uczestnicy rozmowy będą się zastanawiać także poprzez jakie strategie instytucja założona przez artystę jako archiwum jego twórczości może być dziś nadal miejscem żywych idei. Jakie szanse i wyzwania stoją przed tego typu instytucjami.

W drugiej części „Wieczoru z Kantorem”, o godzinie 20:00 będzie miała miejsce prapremiera dźwiękowego spaceru po Krakowie „Kantor tu jest!". Skomponowany przez Wojciecha Kiwera utwór jest remiksem archiwalnych wypowiedzi Tadeusza Kantora dotyczących miasta, libretta Agnieszki Jakimiak oraz tła dźwiękowego autorstwa Piotra Peszata. Dodatkową warstwą będzie przetworzony elektronicznie przez Kiwera krajobraz dźwiękowy określonych miejsc na trasie utworu, który stanie się materiałem do zbudowania nowej kompozycji. Jak podkreśla Natalia Zarzecka, utwór jest pretekstem do samodzielnego zwiedzania Krakowa śladami Tadeusza Kantora. Bezpłatna aplikacja na smartfony Echoes – oparta na geolokalizacji – uruchamia w określonych punktach miasta ścieżkę dźwiękową, pozwalającą spojrzeć na to miejsce "oczami Kantora" – przenieść się w jego czas lub do jego świata wyobrażonego, bowiem inspiracją do powstania tego dźwiękowego spaceru były stworzone przez Kantora na początku lat 70. fotokolaże z cyklu "Pomniki niemożliwe". Artysta wkomponował w zdjęcia ogromnych rozmiarów sprzęty np. kolosalne krzesło stojące na Rynku Głównym czy most-wieszak przerzucony przez Wisłę koło Wawelu.

Organizator „Wieczoru z Kantorem” żywi nadzieję, że okaże się on nową inspiracją dla tych, którzy znają sztukę artysty, a nawet pamiętają jego samego - bezkompromisowego twórcę, który zadbał o recepcję swojej twórczości w przyszłości poprzez CRICOTEKĘ. Dla osób mniej zaznajomionych ze spuścizną Kantora, wydarzenie ma zobrazować w jaki sposób jeden z najwybitniejszych artystów polskich XX wieku inspiruje do działań artystycznych. 

Czy skupienie się na zaprojektowanej przez samego Kantora misji instytucji będzie zaspokajało szerokie potrzeby admiratorów sztuki artysty w Polsce i zagranicą? Ze względu na pandemię koronawirusa część wydarzeń planowanych na 7 i 8 grudnia z udziałem aktorów i współpracowników Tadeusza Kantora oraz przyjaciół Teatru Cricot 2 została przełożona na wiosnę przyszłego roku. Prawdopodobnie dopiero wtedy wybrzmi w pełni obchodzony w tym roku jubileusz 45. rocznicy premiery „Umarłej klasy”, który to spektakl zrewolucjonizował w 1975 roku światowy teatr, a samego Kantora wyniósł na wyżyny międzynarodowej popularności. 

Do obejrzenia film „Kantor. Historia” z 2015 r.

Źródło: MHP