Fragment wystawy "100-lecie Szkoły Orląt" w Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Fot. PAP/Łukasz Gągulski
Wystawę czasową prezentującą historię słynnej Szkoły Orląt w Dęblinie oraz ludzi tworzących jej legendę można zwiedzać od piątku w Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie. Ekspozycja zamyka tegoroczne obchody 100-lecia Szkoły Orląt.
Dyrektor Muzeum Lotnictwa Polskiego Tomasz Kosecki poinformował podczas piątkowego uroczystego otwarcia wystawy „100-lecie Szkoły Orląt”, że została ona przygotowana przez krakowską placówkę we współpracy z Lotniczą Akademią Wojskową.
Ekspozycja – wskazał dyrektor - łączy w sobie dwie perspektywy: plansze informacyjne przygotowane przez Lotniczą Akademię Wojskową, ukazujące historię szkoły w szerokim i nowoczesnym ujęciu, oraz unikatowe eksponaty ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego, prezentowane publicznie niezwykle rzadko.
- To kompleksowa, fascynująca opowieść o rozwoju Szkoły Orląt i ludzi, którzy tworzyli jej legendę – podkreślił Kosecki.
Wystawę urządzoną na antresoli Hangaru Głównego MLP będzie można oglądać do 12 czerwca 2026 r. Wśród prezentowanych cennych eksponatów zwiedzający mogą zobaczyć m.in. dokumenty pierwszego komendanta Oficerskiej Szkoły Lotniczej – płk. pil. Romana Florera, w tym pismo z 24 kwietnia 1925 r. o objęciu funkcji oraz akt nadania Złotego Krzyża Zasługi za zasługi w organizacji wojskowego szkolnictwa lotniczego.
Są też mundury i odznaczenia wybitnych absolwentów, takich jak – ppłk. pil. Karol Pniak – pierwszy polski pilot, który uzyskał tytuł asa myśliwskiego w czasie II wojny światowej oraz płk. pil. Władysław Gnyś – autor pierwszego alianckiego zwycięstwa powietrznego w 1939 r., a także pamiątki związane z powojenną historią Oficerskiej Szkoły Lotniczej, m.in. z karierą płk. pil. Zofii Dziewiszek-Andrychowskiej – jednej z pierwszych kobiet pilotów przyjętych do szkoły – oraz płk. pil. Zbigniewa Sobeńki, pilota 2. Pułku Myśliwskiego w Krakowie, żołnierza Armii Krajowej i współtwórcy Pomnika Lotników Polskich.
W MLP zobaczyć można również eksponaty dotyczące najwyższego dowództwa Sił Powietrznych RP, w tym gen. dyw. pil. Leszka Cwojdzińskiego i gen. dyw. pil. Jacka Pszczoły, ukazujące współczesną kontynuację tradycji dęblińskiej szkoły.
Rektor-Komendant Lotniczej Akademii Wojskowej gen. bryg. pil. Dr Krzysztof Cur ocenił, że wystawa w Muzeum Lotnictwa Polskiego jest symbolicznym zwieńczeniem roku pełnego refleksji nad historią Szkoły Orląt – instytucji, która od stulecia łączy wymagające szkolenie, wybitnych instruktorów i unikalny etos odpowiedzialności.
Zwrócił on uwagę, że ekspozycja w krakowskim muzeum jest jedyną okazją, by zobaczyć w jednym miejscu tak szeroki zestaw materiałów związanych z rozwojem dęblińskiej szkoły: od jej pionierskich lat, przez czasy wojny, aż po współczesność.
Lotnicza Akademia Wojskowa znana jako Szkoła Orląt świętuje w tym roku 100. rocznicę powstania. To jedyna uczelnia w Polsce kształcąca kandydatów na pilotów wojskowych. Historia uczelni rozpoczęła się w Grudziądzu, gdzie w 1925 r. utworzono Oficerską Szkołę Lotnictwa. W kwietniu 1927 r. szkołę przeniesiono do Dęblina.
Pierwsza promocja oficerska w Dęblinie odbyła się 15 sierpnia 1928 r. Wśród promowanych byli wtedy m.in. późniejsi dowódcy polskich dywizjonów w Wielkiej Brytanii - Walerian Jasionowski i Stefan Łaszkiewicz, a także twórca i dowódca słynnego Dywizjonu 303 Zdzisław Krasnodębski. Do wybuchu II wojny światowej w 13 promocjach promowano w sumie 615 obserwatorów i 344 pilotów.
II wojna światowa zakłóciła działalność szkoły (Dęblin zbombardowali Niemcy, szkołę ewakuowano do Rumunii), ale był to też czas największej próby dla jej wychowanków. Z blisko tysiąca szkolących się w Dęblinie obserwatorów i pilotów ponad 220 zginęło w czasie wojny, blisko 190 poniosło śmierć w wypadkach lotniczych w latach 1927–1945. Aż 103 absolwentów Szkoły Orląt uczestniczyło w bitwie o Anglię, a 29 osiągnęło w latach 1939–1945 status asa myśliwskiego (za minimum pięć zestrzeleń wroga).
Po wojnie uczelnia reaktywowała działalność jako Wojskowa Szkoła Pilotów w Dęblinie. W kolejnych latach szkoła przechodziła różne reorganizacje. W 1968 r. uzyskała status wyższej uczelni, a 1994 r. została przekształcona w Wyższą Szkołę Oficerską Sił Powietrznych. W latach 1987-1990 jej komendantem był gen. bryg. pil. Mirosław Hermaszewski, znany jako pierwszy Polak, który odbył lot w kosmos (w 1978 r. na statku kosmicznym Sojuz 30).
Przyjęcie Polski do NATO, rozwój uzbrojenia i programy modernizacji otworzyły nowe możliwości współpracy z akademickimi ośrodkami w Polsce i na świecie. W 2018 r. Szkoła w Dęblinie stała się Lotniczą Akademią Wojskową. To jedyna uczelnia w Polsce kształcąca kandydatów na pilotów wojskowych. Uczy także kontrolerów ruchu lotniczego, logistyków, nawigatorów, operatorów Bezzałogowych Statków Powietrznych - nie tylko przyszłych oficerów lotnictwa, a także kadry lotnictwa cywilnego. Obecnie w LAW kształci się w sumie ok. 1,8 tys. studentów na kierunkach wojskowych i cywilnych.
Funkcjonujący w strukturze uczelni Akademicki Ośrodek Szkolenia Lotniczego dysponuje 39 statkami powietrznymi (samoloty i śmigłowce). Podchorążowie szkolenia taktyczne i bojowe odbywają też na samolotach i śmigłowcach stacjonujących w Dęblinie w 41. Bazie Lotnictwa Szkolnego. (PAP)
rgr/ miś/
