„Złoty Wiek” Jarosławia na wystawie w Kamienicy Orsettich

Jak powiedziała PAP kurator wystawy Adriana Pobuta z jarosławskiego muzeum, ekspozycja odkrywa na nowo okres największej świetności Jarosławia w XVI i XVII wieku, kiedy na odbywające się tu coroczne jarmarki przybywali kupcy z całej Europy i krajów Orientu. Przypomniała, że w XVI i XVII wieku Jarosław był prężnie działającym ośrodkiem handlowym, „czerpiącym pełnymi garściami” z dogodnego położenia geograficznego na przecięciu ważnych szlaków handlowych.

„Miasto rozwijało się w tym czasie pod rządami mądrych i zaradnych właścicieli (w tym silnych i światłych kobiet), którzy umieli wykorzystać sławę wielkich jarmarków jarosławskich dla umocnienia swojej pozycji i ugruntowania znaczenia gospodarczego Jarosławia” – zaznaczyła Pobuta.

Dodała, że jarmarki stały się motorem napędowym dla rozwoju rzemiosła, przemysłu, a także kultury. To właśnie w okresie Złotego Wieku powstały ogromne fundacje kościelne, w tym kolegium jezuickie. „A w zabudowie przyrynkowej wykształcił się charakterystyczny tylko dla Jarosławia typ kamienicy handlowej, nazwany jarosławską kamienicą wiatową” – zaznaczyła kurator wystawy. Zwróciła też uwagę, że Jarosław dzięki napływowi kupców z różnych stron Europy i Orientu stał się tyglem kulturowym, gdzie spotkały się różne nacje, języki, religie i wartości, które się wzajemnie przenikały.

Narracja wystawy zbudowana została wokół słowa „miasto”, na którym osnute są poszczególne wątki opowieści o Jarosławiu.

Na ekspozycji pokazanych zostało ponad 500 eksponatów, które ilustrują czasy świetności miasta. Zwiedzający będą mogli zobaczyć m.in. meble z tamtego okresu, obrazy, stroje, czy wyroby rzemiosła. Wśród najciekawszych obiektów znalazły się m.in. monety z XVII-wiecznych skarbów z rejonu Jarosławia, unikatowy fresk z wizerunkiem Chrystusa, przeniesiony ze stropu piwnicy jednej z jarosławskich kamienic, czy kotwica ze statku rzecznego, wydobyta z przepływającego przez miasto Sanu.

Jest także XVII-wieczna księga sądowa, w której zobaczyć można suplikę (prośbę) o zmianę niekorzystnego wyroku sądu jarmarcznego w Jarosławiu, skierowaną do króla Jana III Sobieskiego przez handlujących na tamtejszym jarmarku kupców greckich.

Kolejną ciekawostką są oryginalne, XVII-wieczne miecze jarosławskich katów. „Na jednym z nich wyryto wyobrażenie topora i szubienicy – atrybutów kata. Jak dowiadujemy się ze źródeł pisanych, publiczne wyroki śmierci wykonywano na jarosławskim rynku jeszcze w XVIII wieku” – powiedziała Pobuta.

Oprócz eksponatów z okresów renesansu i baroku, na wystawie znalazło się również kilkanaście rysunków wykonanych przez Jana Sasa-Zubrzyckiego, wybitnego architekta przełomu XIX i XX wieku, który jest uznawany za jednego z pierwszych profesjonalnych badaczy spuścizny Jarosławia okresu Złotego Wieku. Jak poinformowała kurator wystawy, Zubrzycki podczas pobytu w Jarosławiu w 1901 roku narysował m.in. plany, rzuty i przekroje budynków, detale architektoniczne, elementy starodawnej ciesiołki. W 1933 roku przekazał te rysunki do jarosławskiego muzeum, gdzie są przechowywane do dziś.

Pobuta zwróciła uwagę, że rysunki Zubrzyckiego dokumentują pozostałości Złotego Wieku Jarosławia, przedstawiają wiele zabytkowych detali, które były widoczne w przestrzeni miasta jeszcze 120 lat temu, ale nie przetrwały do współczesności. „Dzięki temu rysunki pomimo że kilkaset lat młodsze od pozostałych artefaktów prezentowanych na wystawie, są doskonałym uzupełnieniem opowieści o Jarosławiu doby XVI i XVII wieku” - dodała.

Dyr. Muzeum w Jarosławiu Kamienica Orsettich Konrad Sawiński zwrócił uwagę, że jednym z najważniejszych zabytków okresu Złotego Wieku miasta jest także miejsce, w którym prezentowana jest wystawa. „Jarosławskie muzeum mieści się w przeszło 450-letniej kamienicy Orsettich, uważanej za jedną z najpiękniejszych późnorenesansowych kamienic w Polsce” – przypomniał. Dodał, że wystawa „Miasto. O jarosławskim Złotym Wieku” znajduje się w dawnym sklepie wschodnim kamienicy Orsettich, „do którego wchodzi się przez oryginalne drewniane odrzwia z XVII w.”

Również data otwarcia ekspozycji nie jest przypadkowa - 13 grudnia 2025 roku przypadnie bowiem setna rocznica założenia muzeum w Jarosławiu, a wystawa poświęcona „Złotemu Wiekowi” miasta otwiera w ten sposób obchody roku jubileuszowego.

Sawiński przypomniał, że w czerwcu 2024 r. została pokazana wystawa archeologiczna opowiadająca o najdawniejszych dziejach ziemi jarosławskiej, aż do końca XV w., która, razem z najnowszą ekspozycją, tworzy wspólną opowieść o dziejach miasta i regionu. Obie są jednocześnie zaproszeniem do ekspozycji stałej jarosławskiego muzeum, na której można zobaczyć stylizowane wnętrza mieszczańskie od XVII do początku XX w. (PAP)

api/ aszw/