Finał konkursu IPN "Wyzwolenie? 1945"

"Idea konkursu jest związana z 70. rocznicą zakończenia II wojny. Jego głównym założeniem było odnalezienie przez młodzież bezpośrednich świadków historii, którzy przeżyli tamte wydarzenia, czyli +wyzwalanie+ ziem polskich przez Armię Czerwoną i opowiedzenie przez nich o swoich przeżyciach. Takim naczelnym pytaniem konkursu było czy to wyzwolenie miało rzeczywiście miejsce czy też rozpoczęła się kolejna okupacja" - opowiadała PAP koordynatorka konkursu "Wyzwolenie? 1945" Urszula Martyńska z IPN.

W konkursie organizowanym przez stołeczne Biuro Edukacji Publicznej Instytutu wzięła udział młodzież szkół ponadpodstawowych z województwa mazowieckiego.

Uczestnicy mogli przygotować relacje video lub nagrania audio z rozmów ze świadkami historii. Drugą opcją była możliwość przeprowadzenia ankiet, w ramach których kilkanaście osób miało wypowiedzieć się na temat tytułowego "wyzwolenia". Uczestnicy konkursu mieli za zadanie odpowiedzieć na pytania: jak miejscowa społeczność postrzegała zajęcie przez Armię Czerwoną Mazowsza i Podlasia w 1944/45 r.? Czy koniec II wojny oznaczał pełne zwycięstwo Polski?

Na konkurs zgłoszono ponad 30 prac, z których wyłoniono finałową dziesiątkę. Podczas wtorkowej uroczystości w stołecznym Centrum Edukacyjnym IPN przedstawili oni raz jeszcze swoje prace jury, które wybrało zwycięzców.

"Chcieliśmy poprzez ten konkurs przede wszystkim pokazać młodzieży możliwość pozyskiwania nowych źródeł wiedzy w postaci relacji ostatnich już żyjących świadków " - mówił pomysłodawca konkursu, naczelnik stołecznego Biura Edukacji Publicznej IPN Tomasz Łabuszewski.

Pierwsze miejsce zajęła praca Joanny Tyl i Patrycji Skłodowskiej z LO im. M. Kopernika w Ostrowi Maz. Drugie - projekt Natalii Cienkowskiej, Natalii Górskiej i Piotra Kwiatkowskiego z LO im. Piotra Skargi w Pułtusku. Trzecie - praca Mariusza Amroziaka, Kacpra Chojeckiego i Juliana Miecznikowskiego z Zespołu Szkół nr 6 w Płocku. Wyróżnienie otrzymał Bartosz Wojciechowski z Gimnazjum nr 14 w Zespole Szkół z Oddziałami Dwujęzycznymi im. W. Jagiełły w Płocku. Wszystkie prace były krótkimi filmami video z relacjami świadków historii.

"Chcieliśmy poprzez ten konkurs przede wszystkim pokazać młodzieży możliwość pozyskiwania nowych źródeł wiedzy w postaci relacji ostatnich już żyjących świadków. Obchodzimy okrągłą rocznicę zakończenia wojny i do dzisiaj musimy mierzyć się z naleciałościami lat komunistycznej propagandy, która przedstawiała rok 1945 jako pełne wyzwolenie i sukces Polski w II wojnie" - mówił pomysłodawca konkursu, naczelnik stołecznego Biura Edukacji Publicznej IPN Tomasz Łabuszewski.

"Naszym zdaniem, historyków IPN, o wyzwoleniu pełnym nie było w ogóle mowy, można mówić wyłącznie o wyzwoleniu w okupacji niemieckiej, z której w sposób płynny przeszliśmy pod okupację sowiecką. Dotyczy to zwłaszcza pierwszych powojennych lat, kiedy wpływ Sowietów na sytuację w Polsce był bezpośredni" - dodał.

Jak zaznaczył Łabuszewski, z założenia przyjmowali, że świadkowie będą przedstawiali różne relacje i punkty widzenia. "Chcieliśmy, by młodzież zderzyła się z tą wielorakością ocen i skonfrontowała je z wiedzą historyczną. Na pewno trzeba ich pochwalić za determinację dotarcia do świadków i za pewną umiejętność wyciągania wniosków wynikających z różnej dostępności do źródeł. Rezultaty były generalnie naprawdę na wysokim poziomie" - podkreślił.

Łabuszewski dodał, że do dzisiaj nie udało się precyzyjnie określić polskich strat z pierwszej dekady powojennej.

"Przyjmuje się, że liczba zabitych to ok. 50 tys. osób, ok. 250 tys. było zatrzymanych i więzionych z powodów politycznych, ok. 1,2 mln przeszło przez więzienia, areszty i obozy pracy komunistyczne, a 6 mln było na ewidencji operacyjnej, czyli byli inwigilowani. Pamiętajmy też, że wszystko to działo się w społeczeństwie, które liczyło tylko 24 mln mieszkańców, czyli co piąty-czwarty Polak znajdował się w sferze +zainteresowania+ komunistycznego aparatu represji" - podsumował naczelnik stołecznego Biura Edukacji Publicznej IPN. (PAP)

akn/ par/