MEN: na liście lektur m.in. Nowakowski, Libera, Kaczmarski, Osiecka i Tokarczuk

Lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla uczniów 4-letniego liceum ogólnokształcącego i 5-letniego technikum jest częścią podstawy programowej do języka polskiego, której projekt skierowało Ministerstwo Edukacji Narodowej do uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji społecznych.

Uzgodnienia międzyresortowe potrwają do 28 lipca br., a konsultacje społeczne do 18 sierpnia.

Zgodnie z zapowiedziami ministerstwa, w projekcie podstawy programowej dla liceów i techników wyodrębniono treści, które powinni poznać wszyscy uczniowie, niezależnie od profilu klasy, w której będą się uczyć, oraz "rozszerzenia". Dlatego w podstawie programowej do języka polskiego znalazły się lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla wszystkich uczniów oraz lista lektur obowiązkowych i uzupełniających dla tych, którzy będą realizować program rozszerzony.

Właściwe konsultacje i uzgodnienia poprzedziły prekonsultacje. W ich wyniku pojawiły się m.in. zmiany w proponowanej liście lektur szkolnych. Zmniejszono m.in. liczbę lektur obowiązkowych, które powinni poznać wszyscy uczniowie, niezależnie od profilu klasy, w której będą się uczyć. Z zakresu podstawowego lektur obowiązkowych proponowanego w prekonsultacjach usunięto m.in. "Chmury" Arystofenesa, fragmenty "Wyznań" św. Augustyna, fragmenty "Żywotów świętych", fragmenty "Księcia" Niccolo Machiavellego, wybrane wiersze Czesława Miłosza oraz zmniejszono liczbę wierszy Cypriana Kamila Norwida. Dodano za to wybrane wiersze Kazimiery Iłłakowiczówny i Jarosława Marka Rymkiewicza.

Na liście lektur obowiązkowych dla zakresu podstawowego znalazły się: Biblia (w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana), "Mitologia" (część I - Grecja) Jana Parandowskiego, "Iliada" (fragmenty) i "Odyseja" (fragmenty) Homera, "Antygona" Sofoklesa, wybrane utwory Horacego, "Bogurodzica", "Lament świętokrzyski", "Legenda o św. Aleksym", "Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią" (fragmenty), "Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu" (fragmenty), "Pieśń o Rolandzie" (fragmenty), "Kronika polska" (fragmenty) Galla Anonima, "Boska komedia" (fragmenty) Dante Alighieriego.

Na liście obowiązkowej są: wybrane pieśni (w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II), psalmy (w tym Psalm 13, Psalm 47), treny (IX, X, XI, XIX) i "Odprawa posłów greckich" Jana Kochanowskiego, "O poprawie Rzeczypospolitej" (fragmenty) Andrzeja Frycza Modrzewskiego, "Kazania sejmowe" (fragmenty) Piotra Skargi, wybrane wiersze Daniela Naborowskiego, Jana Andrzeja Morsztyna, Mikołaja Sępa-Szarzyńskiego, "Pamiętniki" (fragmenty) Jana Chryzostoma Paska, "Makbet" i "Romeo i Julia" Williama Szekspira, "Skąpiec" Moliera, "Hymn do miłości ojczyzny" i wybrane satyry Ignacego Krasickiego, wybór sielanek i liryki religijnej Franciszka Krasińskiego, "Przestrogi dla Polski" (fragmenty) Stanisława Staszica.

W zakresie podstawowym na liście lektur obowiązkowych są też: "Oda do młodości", wybrane ballady (w tym "Romantyczność"), wybrane sonety z cyklu "Sonety krymskie" oraz inne wiersze, "Dziady", cz. IV, "Dziady", cz. III, "Konrad Wallenrod" Adama Mickiewicza; "Kordian", wybrane wiersze, w tym "Grób Agamemnona" (fragmenty), "Testament mój" Juliusza Słowackiego; "Nie-Boska komedia" Zygmunta Krasińskiego; wybrane wiersze (w tym "Fortepian Szopena") Cypriana Kamila Norwida; "Lalka", "Z legend dawnego Egiptu" Bolesława Prusa; "Gloria victis" Elizy Orzeszkowej; "Potop" Henryka Sienkiewicza, wybór wierszy Adama Asnyka, "Zbrodnia i kara" Fiodora Dostojewskiego, "Wesele" Stanisława Wyspiańskiego, "Chłopi" (tom I – Jesień) Władysława Reymonta; "Rozdzióbią nas kruki, wrony…", "Przedwiośnie" Stefana Żeromskiego; "Ferdydurke" (fragmenty) Witolda Gombrowicza.

Na liście są też wybrane wiersze następujących poetów: Jana Kasprowicza, Kazimierza Przerwy-Tetmajera, Leopolda Staffa, Bolesława Leśmiana, Juliana Tuwima, Jana Lechonia, Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Kazimiery Iłłakowiczówny, Juliana Przybosia, Tadeusza Peipera, Józefa Czechowicza, Kazimierza Wierzyńskiego (w tym wybrane wiersze z okresu skamandryckiego oraz emigracyjnego), Stanisława Balińskiego (w tym wybrane wiersze z okresu emigracyjnego), Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Gajcego, Tadeusza Różewicza, Mirona Białoszewskiego, Jarosława Marka Rymkiewicza, Wisławy Szymborskiej, Zbigniewa Herberta (w tym wybrane wiersze z tomów: "Pan Cogito" oraz "Raport z oblężonego miasta), Haliny Poświatowskiej, Stanisława Barańczaka, Marcina Świetlickiego, Jana Polkowskiego, Wojciecha Wencla.

Na liście są też: "Proszę państwa do gazu" i "Ludzie, którzy szli" Tadeusza Borowskiego; "Inny świat" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego; "Zdążyć przed Panem Bogiem" Hanny Krall; "Dżuma" Alberta Camusa; "Rok 1984" George'a Orwella; "Droga donikąd" (fragmenty) Józefa Mackiewicza; "Tango" Sławomira Mrożka; "Raport o stanie wojennym" (wybrane opowiadanie), "Górą +Edek+" (z tomu "Prawo prerii") Marka Nowakowskiego; "Katedra" (z tomu "W kraju niewiernych") Jacka Dukaja; "Madame" Antoniego Libery; "Miejsce" (z tomu "Opowieści galicyjskie") Andrzeja Stasiuka; "Profesor Andrews w Warszawie" (z tomu "Gra na wielu bębenkach") Olgi Tokarczuk; wybrane utwory okresu stanu wojennego; powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Ewy Demarczyk, Jacka Kaczmarskiego, Wojciecha Młynarskiego, Agnieszki Osieckiej oraz wybrane teksty Kabaretu Starszych Panów.

Na liście lektur uzupełniających dla zakresu podstawowego - w każdej klasie obowiązkowe są z tej listy dwie wybrane pozycje książkowe w całości lub we fragmentach - są: "Król Edyp" Sofoklesa, "Historyja o chwalebnym Zmartwychwstaniu Pańskim" (fragmenty) Mikołaja z Wilkowiecka, "Dzieje Tristana i Izoldy" (fragmenty), nowela "Sokół" z "Dekameronu" Giovanniego Boccaccia, "Żywot człowieka poczciwego" (fragmenty) Mikołaja Reja, "Przemyślny szlachcic Don Kichote z Manczy" (fragmenty) Miguel de Cervantes y Saavedra, "Psalmodia polska" (wybór psalmów) Wespazjana Kochowskiego, "Transakcja wojny chocimskiej" (fragmenty z części I) Wacława Potockiego, "Monachomachia" (fragmenty) Ignacego Krasickiego, wybrane utwory Stanisława Trembeckiego i Franciszka Kniaźnina, "Opis obyczajów za czasów panowania Augusta III (fragmenty)" Jędrzeja Kitowicza, "Powrót posła" Juliana Ursyna Niemcewicza, "Beniowski" (fragmenty) Juliusza Słowackiego, "Śluby panieńskie" Aleksandra Fredry, "Cierpienia młodego Wertera" (fragmenty) i "Faust" (fragmenty) Johanna Wolfganga Goethego, "Giaur" George Byrona, "Nad Niemnem" Elizy Orzeszkowej, wybór wierszy Marii Konopnickiej, "Echa leśne" Stefana Żeromskiego, "Granica" Zofii Nałkowskiej, "Lord Jim" Josepha Conrada.

Na liście uzupełniającej jest też wybór wierszy Anny Kamieńskiej, Anny Świrszczyńskiej, Julii Hartwig, Stanisława Grochowiaka, Edwarda Stachury oraz "Rozmowy z katem" (fragmenty) Kazimierza Moczarskiego, opowiadanie "Przy torze kolejowym" z tomu "Medaliony" Zofii Nałkowskiej, "Święty" Jana Józefa Szczepańskiego, "Kartoteka" Tadeusza Różewicza, "Na nieludzkiej ziemi (fragmenty)" Józefa Czapskiego, "Dziennik 1954" (fragmenty) Leopolda Tyrmanda, "Wizja lokalna" Stanisława Lema, "Czekając na Godota" Samuela Becketta, "Wizyta starszej pani" Friedricha Duerrenmatta, "Lekcja" Eugène'a Ionesco lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.

Lektury obowiązkowe dla poziomu rozszerzonego to wszystkie określone dla zakresu podstawowego, a ponadto: "Poetyka" i "Retoryka" (fragmenty) Arystotelesa, "Państwo" (fragmenty) Platona, "Chmury" Arystofanesa, "Mitologia" (część II - Rzym) Jana Parandowskiego, "Eneida" (fragmenty) Wergiliusza, "Summa teologiczna" (fragmenty) św. Tomasza z Akwinu, "Wyznania" (fragmenty) Św. Augustyna, "Wielki testament" (fragmenty) Françoisa Villona, "Gargantua i Pantagruel"  (fragmenty) Françoisa Rabelaisa, "Próby" (fragmenty) Michela de Montaigne, "Treny" (jako cykl poetycki) Jana Kochanowskiego, "Żywoty świętych" Piotra Skargi (fragmenty), "Hamlet" i "Sen nocy letniej" Williama Szekspira.

Na liście lektur obowiązkowych w zakresie rozszerzonym są też: wybrane utwory poetyckie z romantycznej literatury europejskiej, w tym wybrane wiersze angielskich poetów jezior, "Lilla Weneda" Juliusza Słowackiego; "Bema pamięci żałobny rapsod", "Czarne kwiaty" (fragmenty), "Promethidion" (fragmenty) Cypriana Kamila Norwida; realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (do wyboru: Honoré'a de Balzaka "Ojciec Goriot", Charlesa Dickensa "Klub Pickwicka", Mikołaja Gogola "Martwe dusze", Gustawa Flauberta "Pani Bovary"), "Noc listopadowa" Stanisława Wyspiańskiego, "Proces" Franza Kafki, "Szewcy" Stanisława Ignacego Witkiewicza, wybrane opowiadania z tomu "Sklepy cynamonowe" Bruno Schulza, "Mała apokalipsa" Tadeusza Konwickiego, wybrane opowiadanie Jorge Luisa Borgesa, "Antygona w Nowym Jorku" Janusza Głowackiego i wybrane opowiadania Sławomira Mrożka.

Na liście są też wybrane eseje następujących autorów: Jerzy Stempowski, Gustaw Herling-Grudziński, Zbigniew Herbert, Zygmunt Kubiak, Jarosław Marek Rymkiewicz (co najmniej po jednym utworze), wybrane teksty z aktualnych numerów miesięczników oraz kwartalników literackich i kulturalnych.

Na liście lektur uzupełniających dla poziomu rozszerzonego - z których w każdej klasie obowiązkowe będą z tej listy dwie wybrane książki w całości lub we fragmentach - są: "Pochwała głupoty" (fragmenty) Erazma z Rotterdamu, "Utopia" (fragmenty) Tomasza Morusa, "Życie snem" Pedra Calderona de la Barca, "Kandyd" (fragmenty) Woltera, "Nowa Heloiza" (fragmenty) Jeana Jacquesa Rousseau, wybrane utwory epickie okresu romantyzmu (Józefa Ignacego Kraszewskiego "Stara baśń", Victora Hugo "Nędznicy", Edgara Allana Poe – wybrane opowiadanie), "Pamiątki Soplicy" (fragmenty) Henryka Rzewuskiego, "Chłopi" (tom II – Zima) Władysława Reymonta, "Nowy wspaniały świat" Aldousa Huxleya, "Moralność pani Dulskiej" Gabrieli Zapolskiej, "Wieża" Gustawa Herlinga-Grudzińskiego, "Nadberezyńcy" Floriana Czarnyszewicza, "Mistrz i Małgorzata" Michaiła Bułhakowa, wybrane opowiadania Bohumila Hrabala, "Widnokrąg" Wiesława Myśliwskiego, "Austeria" Juliana Stryjkowskiego, "Imię róży" Umberto Eco oraz wybrane wiersze poetów polskich i obcych,wybrana powieść polska i obca z XX lub XXI wieku, wybrany dramat polski i obcy z XX lub XXI wieku lub inne utwory literackie wybrane przez nauczyciela.

W projekcie podstawy programowej znalazły się także zalecane dzieła teatralne i filmowe: "Apocalypsis cum figuris", reż. Jerzy Grotowski; "Amadeusz", reż. Miloš Forman; "Dekalog", reż. Krzysztof Kieślowski (wybrane filmy z cyklu); "Dziady", reż. Konrad Swinarski, "Elektra", reż. Piotr Chołodziński; "Emigranci", reż. Kazimierz Kutz; "Kartoteka", reż. Krzysztof Kieślowski; "Kordian", reż. Jerzy Englert; "Lawa. Opowieść o +Dziadach+ Adama Mickiewicza", reż. Tadeusz Konwicki; "Moralność pani Dulskiej", reż. Tomasz Zygadło; "Nad Niemnem", reż. Zbigniew Kuźmiński; "Noc listopadowa", reż. Andrzej Wajda; "Noce i dnie", reż. Jerzy Antczak; "Rewizor", reż. Jerzy Gruza; "Rękopis znaleziony w Saragossie", reż. Wojciech Jerzy Has; "Iwona, księżniczka Burgunda", reż. Zygmunt Huebner; "Sanatorium pod klepsydrą", reż. Wojciech Jerzy Has; "Śluby panieńskie", reż. Andrzej Łapicki; "Wizyta starszej pani", reż. Jerzy Gruza; "Zezowate szczęście", reż. Andrzej Munk; "Ziemia obiecana", reż. Andrzej Wajda.

W projekcie wskazano również teksty źródłowe polecane do samokształcenia: "100 tysięcy potrzebnych słów" pod red. Jerzego Bralczyka, "Sztuka cenniejsza niż złoto. Opowieść o sztuce europejskiej" Jana Białostockiego, "Człowiek Grecji" pod red. Jean-Pierre'a Vernanta, "Człowiek renesansu" pod red. Eugenio Garina, "Sztuka i piękno w średniowieczu" Umberto Eco, "Historia sztuki w zarysie" Karola Estreichera, "Formy i normy, czyli poprawna polszczyzna w praktyce" red. Katarzyna Kłosińska, "Jesień średniowiecza" Johana Huizinga, "Człowiek średniowiecza" Jacques Le Goffa,"Słownik mitów i tradycji kultury" Władysława Kopalińskiego, "Niezbędnik Sarmaty" Jacka Kowalskiego, "Historia kina polskiego. Twórcy, filmy, konteksty" Tadeusza Lubelskiego, "Słownik ojczyzny polszczyzny" Jana Miodka, "Literatura okresu przejściowego 1975–1996" Anny Nasiłowskiej, "Film w szkolnej edukacji humanistycznej" Eweliny Nurczyńskiej-Fidelskiej, Barbary Parniewskiej, Ewy Popiel-Popiołek, Haliny Ulińskiej, "Ethos rycerski i jego odmiany" Marii Ossowskiej, "Popularna encyklopedia mass mediów" pod red. Józefa Skrzypczaka, "Praktyczna stylistyka nie tylko dla polonistów" pod red. Edyty Bańkowskiej i Agnieszki Mikołajczuk, "Krótka historia teatru polskiego" Zbigniewa Raszewskiego, "Historyczna stylistyka języka polskiego. Przekroje" Teresy Skubalanki, "Starożytna Grecja" Stanisława Stabryły, "Hellenika. Wizerunek epoki od Aleksandra do Augusta" i "O Biblii" Anny Świderkówny, "Wielka encyklopedia Polski" - t. I i II, "Historia filozofii", "Dzieje sześciu pojęć", "Estetyka" Władysława Tatarkiewicza, "Muzyka w dialogu ze słowem. Próby, szkice, interpretacje" Mieczysława Tomaszewskiego, "Ludzie, zwyczaje, obyczaje starożytnej Grecji i Rzymu" Lidii Winniczuk.

Opracowanie nowej podstawy programowej dla szkół ponadpodstawowych jest związane z wprowadzaniem reformy edukacji zmieniającej ustrój szkolny w Polsce, w tym wydłużającej okres nauki w liceach i technikach oraz wprowadzającej szkoły branżowe w miejsce zasadniczych szkół zawodowych. Zmiana struktury szkół pociąga za sobą zmianę podstawy programowej.

Nowa podstawa programowa dla szkół ponadpodstawowych ma obowiązywać od roku szkolnego 2019/2020 w I klasie 4-letniego liceum ogólnokształcącego, 5-letniego technikum i 2-letniej branżowej szkoły II stopnia. (PAP)

dsr/ karo/