Prezes PAN apeluje o organizację stypendiów dla naukowców z Ukrainy

Zwracając się do światowych instytucji finansujących i prowadzących badania naukowe prof. Duszyński zaapelował O organizowanie stypendiów dla badaczek i badaczy z Ukrainy. "Co szczególnie istotne, objęte tymi stypendiami osoby, które podejmą pracę w zagranicznych instytucjach naukowych powinny zatrzymywać swoją ukraińską afiliację" - podkreślił. Dodał, że to pozwoli ukraińskiej nauce zachować ciągłość.

W apelu, którego treść przekazano we wtorek mediom, prezes PAN prof. Jerzy Duszyński przypomniał, że w wyniku wojny w Ukrainie rujnowana jest infrastruktura naukowa, a tamtejsi badacze muszą uciekać z kraju. Przez nieomal półtora miesiąca od wybuchu wojny (dane z 2 kwietnia 2022 r.) z Ukrainy migrowało 4,2 mln osób, a 2,5 mln z nich znalazło się w Polsce. Wiele z tych osób uprzednio pracowało w ukraińskich instytucjach naukowych. Według bardzo wstępnych szacunków po miesiącu od wybuchu wojny Ukrainę opuściło 6,3 tys. badaczek i badaczy. W 2021 r. w Ukrainie było 60 tys. naukowców, 35 tys. pracowników badawczo-technicznych i 1,7 mln studentów.

Prof Duszyński przypomniał, że 1 marca 2022 r. Polska Akademia Nauk uruchomiła z własnych funduszy program pomocowy dla badaczek i badaczy z Ukrainy. 70 osób otrzymało trzymiesięczne stypendium, które umożliwiło im znalezienie samodzielnego zakwaterowania i podjęcie pracy naukowej w instytutach PAN. "Pracujące w ramach tego programu osoby zatrzymują swoją ukraińską afiliację. Po części i dzięki temu nauka w Ukrainie mimo wojny może funkcjonować" - napisał prezes PAN.

Zaznaczył też, że potrzeby stypendialne są znacznie większe.

"Szacujemy, że w Polsce może przebywać obecnie już kilka tysięcy osób, które uprzednio pracowały w uczelniach i instytucjach naukowych Ukrainy. W kilka dni po ogłoszeniu programu zgłosiły się do nas setki osób. Dlatego z wdzięcznością przyjęliśmy wsparcie programu ze strony Amerykańskiej Akademii Nauk i licznych międzynarodowych instytucji naukowych. Dzięki nim ze stypendiów skorzystać będzie mogło znacznie więcej badaczek i badaczy z Ukrainy, którzy po 24 lutego 2022 r. znaleźli się na terenie Polski. Pozwoli nam to również na zapewnienie części z nich pomocy w dłuższym wymiarze czasowym" - czytamy w apelu.

Prof. Duszyński przypomniał, że początkowo za priorytet PAN uznała objęcie pomocą jak największej liczby badaczek i badaczy i "zaoferowanie im powrotu do względnej normalności".

"Na niedawnym spotkaniu rektorów polskich i ukraińskich uczelni pojawili się prawie wszyscy zaproszeni rektorzy ukraińskich uniwersytetów, w tym, co poruszające, uniwersytetu ze zrujnowanego w 80 proc. Mariupola. Rektorzy z Ukrainy apelowali o to, aby niesiona pomoc w dłuższej perspektywie czasowej nie przyczyniła się do drenażu mózgów (ang. brain drain). Zatrzymanie potencjału intelektualnego będzie kluczowe dla powojennej odbudowy Ukrainy. Dlatego formuła stypendialna i utrzymywanie ukraińskich afiliacji osób, które znalazły miejsce pracy w zagranicznych instytucjach naukowych jest tak ważna" - pisze prof. Duszyński.

Za nie mniej ważne uznaje on wspieranie ukraińskich uczelni i instytutów naukowych, w tym - czasowe udostępnianie im przestrzeni na swoich serwerach, aby mogły tam czasowo zostać zdeponowane dane doświadczalne, materiały redakcyjne pism naukowych wydawanych przez te placówki czy inne istotne dla funkcjonowania tych jednostek dokumenty.

"Ważne jest, żeby w zawierusze wojennej stracono jak najmniej dorobku ukraińskich instytucji naukowych. Takie działania podjęły już pewne instytuty Polskiej Akademii Nauk" - podsumował profesor.

Apel dostępny jest w dwóch wersjach językowych - po polsku (https://informacje.pan.pl/informacje/materialy-dla-prasy/3584-prezes-pan-apeluje-w-sprawie-pomocy-dla-badaczek-i-badaczy-z-ukrainy) i angielsku (https://institution.pan.pl/index.php/773-appeal-for-assistance-for-researchers-in-ukraine). (PAP)

zan/ ekr/