Dokumenty, fotografie, listy więźniów obozu Auschwitz oraz wspomnienia tych, którzy przeżyli to niektóre z eksponatów, jakie znajdą się w Izbie Pamięci powstającej w Zespole Szkół Budowlanych i Ogólnokształcących w Jarosławiu (Podkarpackie).
Jak przypomniał Konrad Sawiński ze starostwa powiatowego w Jarosławiu popularna "Budowlanka" już od kilkudziesięciu lat dba o pamięć pierwszych więźniów, czyli uczniów, którzy z murów tej szkoły trafili w 1940 r. do KL Auschwitz.
"Teraz ekspozycja zostanie wzbogacona o nowe elementy, w tym dokumenty i pamiątki, które do tej pory znajdowały się w podziemiach Powiatowego Urzędu Pracy, gdzie w czasie wojny była siedziba gestapo" – zauważył Sawiński.
Izba Pamięci, której otwarcie zaplanowano na 17 września, jest wspólnym przedsięwzięciem jarosławskiej Budowlanki i Stowarzyszenia "Ocalić przeszłość dla przyszłości", które od dłuższego czasu gromadzi dokumenty i pamiątki. Pochodzą one ze zbiorów szkoły, od osób prywatnych, w tym regionalistów.
Część eksponatów, w tym unikalne dokumenty i historyczne fotografie, zostały przekazane też przez Związek Kombatantów RP i Byłych Więźniów Politycznych, które do tej pory znajdowały się w archiwum podobnej izby pamięci w piwnicach PUP.
"Najcenniejsze są oryginały listów pisane do rodzin przez więźniów obozu Auschwitz oraz wspomnienia tych, którzy przeżyli, aby dać świadectwo prawdzie. Z dokumentów, zdjęć, wspomnień i relacji naocznych świadków II wojny światowej można również odtworzyć historię ruchu oporu i walk partyzanckich w regionie" – oceniła szefowa Stowarzyszenia "Ocalić przeszłość dla przyszłości" Iwona Zelwach.
Akcja została wsparta przez powiat jarosławski i województwo podkarpackie, które jest partnerem przedsięwzięcia "Jarosławskie dla Niepodległej".
Jarosławskie Stowarzyszenie "Ocalić przeszłość dla przyszłości" jest inicjatorem i realizatorem wielu przedsięwzięć upamiętniających tragiczne wydarzenia z czasów okupacji niemieckiej, w tym dwóch filmów dokumentalnych.
W ubiegłym roku powstał fabularyzowany dokument przedstawiający aresztowania i wywózkę do obozu koncentracyjnego w Auschwitz w maju 1940 r. uczniów jarosławskiej "Budowlanki". Byli oni pierwszymi polskimi więźniami obozu. W role aresztowanych uczniów, członków organizacji konspiracyjnych, wcielili się obecni uczniowie tej szkoły.
W filmie wykorzystano wspomnienia i archiwalne nagrania pierwszego polskiego więźnia KL Auschwitz – ucznia "Budowlanki" Stanisława Ryniaka. Pojawiły się też wypowiedzi rodzin uwięzionych uczniów oraz nigdy niepublikowane zdjęcia, w tym np. zdjęcia Jarosławia z czasów II wojny światowej, zdjęcia Hitlera, a także plakaty i oryginalna lista więźniów z pierwszego transportu, napisana w języku niemieckim.
Z kolei w tym roku Stowarzyszenie zrealizowało fabularyzowany dokument o kilkorgu młodych żołnierzach Armii Krajowej, rozstrzelanych latem w 1944 r. w lesie w Kidałowicach niedaleko Jarosławia. Scenariusz dokumentu powstał na podstawie opowieści m.in. ówczesnych żołnierzy AK, którzy także występują w obrazie, oraz bliskich zamordowanych, a także dokumentów, w tym protokołu z ekshumacji ciał. Przeprowadzono ją jeszcze w sierpniu 1944 r., a później dokonano pochówku rozstrzelanych AK-owców w ich obecnych grobach.
Celem Stowarzyszenia "Ocalić przeszłość dla przyszłości” jest przekazanie kolejnym pokoleniom wiedzy o czasach II wojny światowej i męczeństwie Polaków na terenie powiatu jarosławskiego.
"Ocalenie tej wiedzy od zapomnienia wydaje się być powinnością naszych czasów" - podkreśliła szefowa Iwona Zelwach, nauczycielka historii w jarosławskiej "Budowlance".(PAP)
autor: Agnieszka Pipała
api/ pat/
