Uroczystość odsłonięcia tablicy poświęconej nauczycielom Antoninie Chrzczonowicz i Janowi Włodarskiemu na budynku Szkoły Podstawowej nr 114 im. prof. Jana Dembowskiego w Łodzi. Fot. Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Łodzi
Na budynku Szkoły Podstawowej nr 114 im. prof. Jana Dembowskiego w Łodzi odsłonięto tablicę poświęconą nauczycielom Antoninie Chrzczonowicz i Janowi Włodarskiemu, którzy w czasie okupacji niemieckiej, w latach 1939-1942, prowadzili tajne nauczanie.
"Odsłaniamy tablicę poświęconą dwojgu młodym, uzdolnionym i ambitnym nauczycielom, którzy w czasie okupacji niemieckiej kształcili w najtrudniejszych warunkach. A jednak nie mieli wątpliwości, że trzeba dzieciom zorganizować nauczanie. To przykład bohaterstwa, patriotyzmu, a na tamte czasy także niezwykłej odwagi. Takich nauczycieli było bardzo wielu, ponad 8 tysięcy w całej Polsce. Dziś trudno sobie wyobrazić, jak można było być karanym za to, że uczy się pisania i czytania w jakimkolwiek języku. Dlatego musimy pamiętać o ich heroizmie" - podkreśliła wiceprezydent Łodzi Małgorzata Moskwa-Wodnicka podczas uroczystości odsłonięcia tablicy.
Konspiracyjną nazwą nielegalnych kompletów, prowadzonych przez upamiętnionych w Łodzi nauczycieli, była "Szkoła na Księżycu". Antonina Chrzczonowicz była absolwentką Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. E. Szczanieckiej w Łodzi oraz Państwowego Pedagogium, w którym rozpoczęła pracę, jako nauczycielka Szkoły Ćwiczeń, znanej z nowatorskich metod nauczania.
Z jej zapisków wynika, że o rozpoczęciu tajnego nauczania zadecydowały same dzieci, które spontanicznie zgłaszały się na zajęcia. Na miejsce nauczania przeznaczyła duży pokój w mieszkaniu swoich rodziców przy ul. Batorego 66. Uczyła dzieci języka polskiego, geografii, biologii i matematyki. Jak wspominano, stosowała nowoczesne, jak na ówczesne standardy, metody - rozwijała w dzieciach inicjatywę, umiejętność zgłaszania własnych tematów zajęć, uczenia się poprzez zabawę.
Wkrótce chęć pomocy w prowadzeniu lekcji zgłosił Janusz Włodarski - instruktor ZHP, artysta, konspirator i członek Szarych Szeregów. Ukończył Gimnazjum i Liceum im. Mikołaja Kopernika. Zamierzał wstąpić do Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Uczył rysunku.
W "Szkole na Księżycu" realizowano program 7-klasowej szkoły powszechnej. Zajęcia odbywały się od godziny 8 do 16.
Obydwoje nauczyciele zostali aresztowani na przełomie lat 1941/1942. Janusza Włodarskiego aresztowano 30 grudnia 1941 roku. Niemcy zamęczyli go podczas śledztwa - zmarł 17 listopada 1942 roku w więzieniu przy ul. Sterlinga.
Antonina Chrzczonowicz została aresztowana 28 stycznia 1942 roku. Przeszła obozy koncentracyjne w Oświęcimiu, Brzezince, Ravensbruck, Malhof, Buhenwald. Po wojnie ukończyła studia medyczne i pracowała z dziećmi jako lekarz psychiatra.(PAP)
Autorka: Agnieszka Grzelak-Michałowska
agm/ aszw/
