Antek Srebrny pod Monte Cassino.
Instytut Pamięci Narodowej prowadzi również edukację najmłodszych. Wiedza o najnowszej historii Polski ma do nich trafiać nie tylko poprzez podręczniki, lecz komiksy i gry planszowe. Najnowszym przykładem jest komiks i gra planszowa o Antku Srebrnym.
Pod koniec listopada ubiegłego roku na warszawskich Targach Książki Historycznej miała miejsce premiera pierwszych czterech zeszytów rozpoczynających serię „Wojenna odyseja Antka Srebrnego”. Teraz najmłodsi czytelnicy będą mogli nie tylko poznawać losy Antka podczas II wojny światowej, ale również wcielać się w niego dzięki grze planszowej.
Opowieść o Antku rozpoczyna się we wrześniu 1939 r. w Grodnie, gdy chłopiec wraz ze swoimi rówieśnikami przygotowuje się do obrony miasta przed nadciągającymi z zachodu Niemcami. 17 września zaskakuje ich inwazja sowiecka. Wraz z ochotnikami i żołnierzami walczy w trwającej trzy dni bitwie o miasto. Kilka miesięcy później Antek wraz z rodzicami i tysiącami mieszkańców polskich kresów zostaje deportowany do Kazachstanu. Na kartach komiksu widzimy jego walkę o przetrwanie na mroźnych stepach i w straszliwych sowieckich łagrach.
W trzecim komiksie udaje mu się wyrwać z „nieludzkiej ziemi” i trafić do Syrii w szeregi tworzonej tam Brygady Strzelców Karpackich. Antek walczy w jej szeregach pod Tobrukiem oraz Monte Cassino. Tam poznaje między innymi słynnego niedźwiedzia Wojtka pomagającego polskim żołnierzom. Dzięki niemu Antek wychodzi z najgorszego niebezpieczeństwa. W kolejnych zeszytach serii poznamy kolejne przygody Antka i jego kolegów.
Mogłoby się wydawać, że trudno przełożyć opowieść o tak dramatycznych wydarzeniach na język skierowanego do najmłodszych komiksu. Jednak zdaniem twórcy postaci Antka rysownika Huberta Ronka kluczem do przekazania wiedzy o polskich losach w II wojnie światowej jest opowiadanie o niej w sposób interesujący dla młodych. Komiks jest idealnym do tego celu medium ponieważ, pozwala zaoferować „młodym czytelnikom ciekawą, wciągającą opowieść z elementami przygodowymi, ale również humorystycznymi”.
Jak podkreślają twórcy „Wojennej Odysei” przedstawione przygody nie są wyłącznie wytworem ich fantazji. Ich celem było umieszczenie przygód Antka w wiarygodnych i wiernych historii realiach. „Chcieliśmy również, aby faktyczne wydarzenia osadzone były nie tylko w sucho podanych faktach, ale zobrazowane realnymi scenografiami z tamtych czasów - np. w pierwszej części możemy odnaleźć autentyczne ulice z Grodna tamtych czasów, dworzec kolejowy, główny most na Niemnie - wszystko narysowane na podstawie zdjęć” – powiedział Ronek.
Dodatkowym walorem edukacyjnym komiksów jest umieszczenie w ich fabule prawdziwych postaci historycznych. Podczas obrony Grodna Antek spotyka dowódcę obrony miasta majora Benedykta Serafina. W ostatnim zeszycie czytelnicy obserwują narady przed bitwą w sztabie generała Władysława Andersa.
Losy Antka splatają w sobie losy wielu bohaterów tamtych wydarzeń. Wzorem dla losów Antka we wrześniu 1939 r. jest postać trzynastoletniego obrońcy Grodna Tadka Jasińskiego, który poległ drugiego dnia walk. W zeszycie „Ucieczka z nieludzkiej ziemi” młodzi czytelnicy poprzez losy Antka poznają losy zesłańca Witolda Glińskiego skazanego na 25 lat ciężkich robót. W lutym 1941 r. piętnastoletni Gliński wraz ze współtowarzyszami uciekł z łagru, podejmując pieszą wędrówkę przez bezdroża Azji do Kalkuty w Indiach.
Podobnie jak w każdym innym komiksie tak i w serii o przygodach Antka pojawiają się czarne charaktery. W trakcie wszystkich przygód za Antkiem podąża tajemniczy Pan „X” znany również jako Otto Totenstein, jak piszą twórcy komiksu „doprawdy odrażający typ”.
Pod koniec każdego zeszytu młodzi pasjonaci historii otrzymują opracowany przez historyków IPN krótki zarys historyczny przedstawionych wydarzeń. Zdaniem rysownika komiksu sukces serii nie byłby możliwy bez współpracy wszystkich autorów i konsultantów historycznych: „pomysłodawcy, scenarzysta, rysownik, koordynatorzy i redaktorzy - wszyscy mieliśmy sporo pracy przy tym projekcie, ale równie dużo pasji i zaangażowania”.
Jak dodaje praca nad komiksem którego przeczytanie zajmuje około pół godziny trwała wiele miesięcy: „całość pakietu przygotowywaliśmy półtora roku - pisanie scenariuszy, kompletowanie ikonografii, projektowanie postaci, szkicowanie, nakładanie tuszu i kolorów na plansze komiksowe i w końcu przygotowywanie do druku jest bardzo praco- i czasochłonne”.
Odwzorowaniem wojennych przygód Antka jest przygotowana przez Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN w Warszawie gra planszowa „Antek”. Zadaniem jej uczestników jest przedostanie się z Grodna do Bolonii śladami żołnierzy generała Andersa. Po drodze gracze zdobywają ordery oraz zmagają się tak jak Antek z niemieckim agentem Totensteinem. W trakcie gry gracze dowiadują się o wydarzeniach kluczowych dla losów wojny.
Przygotowany przez IPN zestaw uzupełniają naklejki i naszywki wzorowane na noszonych przez żołnierzy II Korpusu Polskiego. Grę uzupełniają dwustronne puzzle ukazujące z jednej strony zdjęcia ilustrujące cztery etapy drogi głównego bohatera: rok 1939, deportację, walki w Afryce i bitwę pod Monte Cassino, z drugiej zaś obrazujące polski wysiłek zbrojny. Gracze otrzymują również kopię polskiego orzełka z żołnierskich czapek. Całość pakietu umieszczona jest w pudle wzorowanym na wojskowej skrzyni.
Pakiet „Wojenna odyseja Antka Srebrnego” oraz poszczególne komiksy o Antku są dostępne w księgarniach IPN oraz sklepach internetowych.
Michał Szukała (PAP)
szuk/ ls/
