Emil Karewicz i Wieńczysław Gliński w filmie „Kanał” w reż. Andrzeja Wajdy. Fot. PAP/Reprodukcja
W 75. rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy (CKF) zaprasza do Domu Kultury „KADR” w Warszawie na spotkanie z „Kanałem” w reż. Andrzeja Wajdy. Film zostanie pokazany 1 sierpnia o godz. 19.
Gościem specjalnym pokazu będzie uczestniczka Powstania Warszawskiego, scenografka Krystyna Zachwatowicz-Wajda, odznaczona Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski. Spotkanie z wdową po Andrzeju Wajdzie poprowadzi Magdalena Juszczyk.
"Nie ma bardziej stosownego dnia, by wrócić do tego porażającego dzieła z 1956 roku" - podkreśliła Anna Kościelna z CKF.
Andrzej Wajda (1926-2016)
"Każdego roku ten dzień jest w Warszawie dniem szczególnym – rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego odmienia w Godzinie +W+ nasze miasto i każe myśleć jego mieszkańcom o Historii. Kolejne pokolenia mierzą się co roku z pamięcią o tym, co wydarzyło się w stolicy w 1944 r." - napisała w zapowiedzi pokazu.
Przypomniano, że powstańczy zryw warszawiaków przedstawiany był w kinie przez różnych twórców i w rozmaitych okresach. "+Kanał+, zrealizowany przez Andrzeja Wajdę dwanaście lat po traumie Powstania Warszawskiego, powstał z potrzeby reżysera – świadka wojennej zawieruchy, by mówić głosem zmarłych" - podkreśliła Kościelniak.
W "Autobiografii. Kino i reszta świata" Andrzej Wajda napisał: "To prawda, że powstańcy zostali skrzywdzeni, i film powinien był im to wynagrodzić. Ale Warszawa w ruinie była jednym wielkim znakiem zapytania o sens powstańczego czynu. Nie zwycięska barykada, lecz ucieczka kanałem wydawała się scenerią, która pokazywała prawdę".
Historia oddziału powstańców, którzy z niemieckiego okrążenia próbują wyrwać się przemierzając miasto kanałami, rozpoczyna się 25 września 1944 r. na Mokotowie. Krótko przed upadkiem Powstania nieliczny już oddział przedziera się krętymi rurami pod ziemią, pośród ciemności i ekskrementów, u włazów czyhają Niemcy, oddział się rozpada. Próba wydostania się z okrążenia kończy się niepowodzeniem.
Wajda: "Kanał" pokazał, jak daleko ludzie są zdecydowani zajść dla idei
Scenarzystą "Kanału" był uczestnik walk ulicznych w Warszawie w lecie 1944 r., Jerzy Stefan Stawiński, którego opowiadanie podsunął Wajdzie Tadeusz Konwicki. Za kamerą stanął Jerzy Lipman, a prowadził ją Jerzy Wójcik. W role powstańców wcielili się: Terasa Iżewska (Stokrotka), Tadeusz Janczar (Korab), Wieńczysław Gliński (Zadra), Tadeusz Gwiazdowski (Kula), Stanisław Mikulski (Smukły), Emil Karewicz (Mądry), Władysław Sheybal (Kompozytor) i Teresa Berezowska (Halinka).
Film otrzymał Nagrodę Specjalną Jury "Srebrną Palmę" na X Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Cannes w 1957 r. W swojej autobiografii reżyser tak wspominał tamten moment: "Dla mnie jednak najbardziej zaskakująca była reakcja kilku filmowców amerykańskich, którzy odwiedzili nas po projekcji w hotelu i nie mogli się nachwalić scenarzysty za jego niepohamowaną inwencję i wyobraźnię. Byli przekonani, że Stawiński wymyślił całą rzecz na potrzeby filmu. Nie wierzyli, że to, co widzieli na ekranie, wydarzyło się naprawdę. Bez filmu +Kanał+ nigdy by się o tym nie dowiedzieli i to było dla mnie najważniejsze".
Projekcja filmu z cyfrowo odrestaurowanej kopii i z angielskimi napisami odbędzie się 1 sierpnia o godz. 19 w stołecznym Dom Kultury "KADR" (ul. Przemysława Gintrowskiego 32). Wstęp na pokaz jest bezpłatny.(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ pat/
