Kopia krzyża na os. Teatralnym, w miejscu którego bronili mieszkańcy Nowej Huty w 1960 r. Fot. R. Czerkawski
Obrona krzyża to jeden z podstawowych wątków przedstawionych w filmie - mówi Krzysztof Ridan, jeden z autorów filmu dokumentalnego "Nowa Huta Karola Wojtyły". Premiera 40-minutowego filmu w reżyserii nieżyjącego już Jerzego Ridana i jego syna, Krzysztofa, odbędzie się w poniedziałek 23 stycznia w Małopolskim Ogrodzie Sztuki.
Nowa Huta została zaprojektowana jako miasto i zbudowana od podstaw dla pracowników powstającego tam kombinatu metalurgicznego, a 1 stycznia 1951 r. została włączona do Krakowa. Według jej twórców miało to być „miasto bez Boga”. O to, by powstał kościół zabiegał bp Karol Wojtyła. „Karol Wojtyła był niezwykle związany z Nową Hutą jeszcze jako biskup, potem arcybiskup i wreszcie jako papież Jan Paweł II. Dzięki jego staraniom powstał tu pierwszy kościół, a potem kolejne świątynie” - powiedział Krzysztof Ridan.
27 kwietnia 1960 r. mieszkańcy Nowej Huty stanęli w obronie krzyża, postawionego w miejscu, w którym miał stanąć kościół. Władze, które początkowo zgodziły się na jego budowę, nakazały usunięcie symbolu wiary z robotniczej dzielnicy; w tym miejscu budować placówkę oświatową. Doszło do protestu, który po kilkunastu godzinach ulicznych zamieszek stłumiła milicja i oddziały ZOMO. Ostatecznie władze komunistyczne zezwoliły na budowę świątyni, ale w innym miejscu - kościół Arka Pana powstał kilkaset metrów od pierwotnie wyznaczonego miejsca.
„Obrona krzyża to jeden z podstawowych wątków przedstawionych w filmie. Właśnie w tym momencie Karol Wojtyła włącza się w pomoc mieszkańcom Nowej Huty. Potem mamy ukazane jak powstała Arka Pana, a następne świątynia w Mistrzejowicach” – opowiada syn Jerzego Ridana.
Przypomniał, że jego ojciec przez kilkadziesiąt lat uwieczniał na taśmie filmowej co się działo we „wzorcowym mieście socrealizmu”. Miał bardzo dużo materiałów dot. kościoła czy Karola Wojtyły, ale z obawy przed rewizją SB w dużej części przekazał je kurii w Krakowie.
Jerzy Ridan uznał, że fragmenty, które udało się przechować są na tyle cenne iż postanowił na ich bazie zrobić film dokumentalny. Zmarły już reżyser pozyskał też materiały zaprzyjaźnionych z nim osób.
Najstarsze materiały, które zawarto w filmie pochodzą z lat 50. i 60. ubiegłego wieku.
W filmie wypowiadają się świadkowie wydarzeń sprzed lat oraz osoby, które mają wiedzą w tym zakresie. Są to np. kardynał Stanisław Dziwisz, Jan Franczyk (red. naczelny „Głos Tygodnik Nowohucki) Marek Lasota (w przeszłości pracował w IPN), Adam Macedoński (działacz niepodległościowy), nowohuccy księża czy zakonnicy z Opactwa Cystersów w Mogile.
W 1979 r. Karol Wojtyła odwiedził to miejsce jako Jan Paweł II.
Film "Nowa Huta Karola Wojtyły" powstał w ramach projektu „Filmoteka Małopolska 2016”.
Rafał Czerkawski
ls/
