Zdzisław Najder. Fot. PAP/J. Kamiński
W Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku odbędzie się w środę premierowy pokaz filmu dokumentalnego „Zdzisław Najder. Chciałem być lotnikiem”. Reżyser Mieczysław Bartłomiej Vogt poprzez postać b. dyrektora Radia Wolna Europa stara się pokazać przemiany polityczne w Polsce.
Film Vogta koncentruje się na latach 1975-1992, od utworzenia przez Najdera Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, po przejęcie funkcji dyrektora polskiej rozgłośni RWE, aż do ujawnienia epizodu jego współpracy ze Służbą Bezpieczeństwa.
Vogt podkreślił we wtorek w rozmowie z PAP, że jego dzieło nie jest typowym filmem biograficznym.
„Od 20 kilku lat zajmuję się współczesnymi dziejami Polski, nie tylko rozumianymi politycznie, ale też jako historia idei. W tym kontekście postać Zdzisława Najdera pozwala pokazać długotrwały okres przemian politycznych w Polsce, który toczył się przynajmniej od lat 70. XX wieku. Chciałem zaprezentować, z jednej strony intelektualistę, wplątanego w historię i w jakiś sposób wpływającego na jej przebieg, a zarazem naświetlić proces dochodzenia do transformacji ustrojowej. Uważam bowiem, że logika tych przemian wciąż nie jest jeszcze do końca jasna” – wyjaśnił.
Vogt przyznał, że tytuł filmu „Zdzisław Najder. Chciałem być lotnikiem” nawiązuje bezpośrednio do wspomnień głównego bohatera.
„To jednak takie +perskie oko+ do widza. Z lotu ptaka widzi się rzeczy w pewnym skrócie, a nie dostrzega się szczegółów. W taki właśnie sposób, z takiej perspektywy spróbowałem opisać biografię polityczną Najdera. Choć on sam rzeczywiście wyznał mi przed kamerą, że jako młody chłopak marzył, żeby zostać lotnikiem i przez całe życie fascynował się lataniem i samolotami” – dodał reżyser.
W 55-minutowym dokumencie, oprócz głównego bohatera, występuje również prawie 20 osób, wśród nich przyjaciele, znajomi oraz współpracownicy z lat opozycyjnej działalności. Niektóre zdjęcia były kręcone w Waszyngtonie i Wielkiej Brytanii.
Wśród wypowiadających się w filmie są m.in. Marek Chodakiewicz, Mirosław Chojecki, Aleksander Hall, Irena Lasota, Jacek Merkel, prof. Andrzej Paczkowski i prof. Wojciech Roszkowski.
Merkel wspomina moment, kiedy sąd warszawski w 1983 r. w trybie zaocznym skazał na karę śmierci Najdera po przejęciu przez niego stanowiska dyrektora polskiej rozgłośni Radia Wolna Europa. "Po komunistach można było się spodziewać najgorszego. Jeśli wydali na kogoś wyrok śmierci to oznaczało, że jest to dla nich bardzo niebezpieczna osoba, co było symbolicznym potwierdzeniem dla nas, że jest to nasz człowiek" - ocenił działacz antykomunistycznej opozycji.
Po projekcji filmu odbędzie się dyskusja z udziałem publiczności, w której udział wezmą: Wojciech Duda (Przegląd Polityczny), Łukasz Bertram (Ośrodek Karta) i Maciej Wierzyński (TVN).
Mieczysław Bartłomiej Vogt (ur. 1957 r.) jest absolwentem kulturoznawstwa na Uniwersytecie Łódzkim i reżyserii PWSFTviT w Łodzi. Reżyser wielu filmów dokumentalnych o wybitnych polskich twórcach, np. o Tadeuszu Konwickim („Tadeusz Konwicki. Próba portretu artysty”, 1990), Leszku Kołakowskim („Leszek Kołakowski”, 1992), Jarosławie Iwaszkiewiczu („Jarosław Iwaszkiewicz. Jakim pozostał ludzkiej pamięci?”, 1993), o legendarnych miejscach, takich jak gdański Żak, teatr Bim-Bom, a także ważnych wydarzeniach historycznych i społecznych m.in. „Grudzień 70. Interesy władzy” (2010), „Marcowa gra” (2016).
Producentem filmu o Najderze, współfinansowanego przez Polski Instytut Sztuki Filmowej, jest Video Studio Gdańsk.
Zdzisław Najder urodził się 31 października 1930 r. w Warszawie. Oprócz działalności opozycyjnej w latach PRL, jest też jako historyk literatury znawcą twórczości Josepha Conrada.(PAP)
autor: Robert Pietrzak
rop/ itm/
