75 lat temu, w rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości - 11 listopada w 1941 r. - na dziedzińcu bloku nr 11 pod Ścianą Straceń w KL Auschwitz odbyła się pierwsza egzekucja dokonana przez strzał w tył głowy z broni małokalibrowej. Skazańcy rozebrani do naga, ze skrępowanymi z tyłu rękami, byli rozstrzeliwani pojedynczo.
Przed egzekucją wypisano każdemu z nich numer obozowy na piersiach. Jej przebieg obserwował komendant obozu Rudolf Höss oraz kierownik obozu i lekarz obozowy. Rozstrzeliwał podoficer raportowy Gerhard Palitzsch, każdorazowo ładując do karabinka nowy nabój, który sam również zginął pod koniec drugiej wojny światowej. Podawane są różne okoliczności jego śmierci.
W tym dniu rozstrzelano 76 więźniów osadzonych wcześniej w KL Auschwitz. Wśród nich było 27 więźniów umieszczonych w celach aresztu w bloku nr 11 przez władze obozowe od 10 października do 2 listopada 1941 r.
Ponadto gestapo obozowe wezwało z różnych bloków więźniarskich na terenie KL Auschwitz 49 więźniów - informując ich o tym podczas apelu wieczornego w przeddzień egzekucji -, których również stracono. Wszyscy z nich w obozowych aktach zgonu mają odnotowane w języku niemieckim: „Erschiessung wegen Widerstand gegen die Staatsgewalt” (rozstrzelany z powodu oporu przeciw władzy państwowej).
Jako datę śmierci podano fałszywie w ich aktach zgonu 10 listopada 1941 r.
Wszyscy zamordowani pod obozową Ścianą Straceń - w rocznicę Święta Niepodległości - byli prawie że samymi Polakami. Zwłoki rozstrzelanych spalono w krematorium nr 1 na terenie obozu macierzystego w Oświęcimiu.
Wśród straconych było kilku więźniów, pochodzących z Jarosławia: dentysta Józef Lepianka (nr 9152), stolarz Edward Podolec (nr 11347), ), student Kazimierz Szumlakowski (nr 540) i szewc Bronisław Ujdak (nr 9141).
Jedną z ofiar tej egzekucji był także zamieszkały w momencie aresztowania w Jarosławiu lekarz Jan Rogacki. Był on oficerem służby stałej, biorąc udział w walkach o niepodległość i granice II Rzeczypospolitej w latach 1918-1921, posiadając przydział służbowy do baonu sanitarnego. Na stopie pokojowej kontynuował służbę we wspomnianym baonie, pozostając na etacie przejściowym z przydziałem do Wojskowego Instytutu Przyrodo-Leczniczego im. marszałka Józefa Piłsudskiego. Z początkiem 1924 r. został przeniesiony w stan spoczynku.
Podczas niemieckiej okupacji mieszkał w Jarosławiu. Tam w nieustalonych okolicznościach został aresztowany przez funkcjonariuszy Kommandeur der Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienstes für den Distrikt Krakau Außendienststelle Jaroslau i najpierw osadzony w miejscowym więzieniu, a później przyniesiony do więzienia w Tarnowie, skąd 10 stycznia 1941 r. został przywieziony do KL Auschwitz transportem Tarnów – Kraków.
W obozie otrzymał numer więźniarski 9279, ginąc w egzekucji 11 listopada 1941 r. Na Jego temat można przeczytać biogram, autorstwa dr. Jerzego Dębskiego, w publikacji „Oficerowie Wojska Polskiego w obozie koncentracyjnym Auschwitz", Oświęcim 2016.
Rozstrzeliwania pod Ścianą Straceń, którą ostatecznie rozebrano w lutym 1944 r., trwały prawie do końca poprzedniego roku. Śmierć poniosło w nich kilka tysięcy więźniów, głównie byli nimi Polacy, w tym wielu oficerów Wojska Polskiego.
Adam Cyra
