„Archiwum ważniejsze niż życie. Losy Żydów polskich w czasie II wojny światowej w dokumentach konspiracyjnej grupy Oneg Szabat” jest najnowszą publikacją ŻIH przeznaczoną dla osób, które wiedzą niewiele o podziemnym archiwum warszawskiego getta lub też spotkają się z tym zagadnieniem pierwszy raz.
"Książka jest przeznaczona dla osób, które do tej pory niewiele wiedziały o Podziemnym Archiwum Getta Warszawy, albo spotkają się z tym zagadnieniem pierwszy raz. Dzięki przejrzystej strukturze, dokładnie objaśnionym pojęciom i nazwiskom, jest ona znakomitym źródłem informacji i stanowi kompendium wiedzy w tym zakresie" - wyjaśnia ideę powstania książki edukatorka Żydowskiego Instytutu Historycznego i jedna z autorek Agnieszka Kajczyk, w rozmowie opublikowanej na stronie Instytutu w związku z tą publikacją.
Druga z autorek, zastępca dyrektora ŻIH ds. programowych, Anna Duńczyk-Szulc podkreśla, że autorzy w książce chcieli opublikować wyjątkowe dokumenty archiwum, takie jak fotografie stanowiące jedno z niewielu w skali światowej spojrzeń na getto "okiem świadka", czyli z perspektywy jego więźniów. "Starałam się, aby materiał ilustracyjny częściowo powtarzał ten zgromadzony na wystawie i w różnych publikacjach dotychczas wydanych przez Instytut. Z drugiej strony, pokazaliśmy fotografie mniej znane i nie +opatrzone+. Wiele z nich czytelnik zobaczy po raz pierwszy właśnie na jej kartach" - wyjaśniła.
Trzeci z autorów, edukator dr Bartosz Borys, przypomniał, że co prawda temat jest omówiony w wielu publikacjach naukowych opatrzonych przypisami i całym aparatem badawczym, ale ta publikacja przybliża temat w przystępny, popularnonaukowy sposób. "Dlatego skomplikowane procesy należało opisać używając zrozumiałego języka. We współpracy z grafikiem stworzyliśmy czytelny system różnego rodzaju ramek i podkreśleń, który zwracałby uwagę na najważniejsze naszym zdaniem kwestie, nie rozpraszając jednocześnie uwagi czytelnika" - wskazał.
"Grupa Oneg Szabat była wyjątkowa. Staraliśmy się pokazać jej działalność w warunkach getta, zobrazować, jaką siłę ma jednostka stawiająca duchowy opór siłom, które za wszelką cenę, z determinacją i precyzją objawiającą się w zakazach i nakazach, chcą ją zgładzić. Widoczne jest to w ostatniej części wystawy stałej w ŻIH, kiedy przechodzimy między czterema gablotami, a w nich czytamy o kolejnych masowych mordach, deportacjach i powstających obozach śmierci. O wszystkim tym piszą świadkowie wydarzeń i członkowie Oneg Szabat, a ich pojedyncze relacje wspólnie tworzą panoramę +piekielnych dni+" - dodała Olga Szymańska, czwarta z autorek.
Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego utworzono w 1940 r. z inicjatywy Emanuela Ringelbluma, historyka i działacza społecznego, który wraz z grupą współpracowników skupionych w organizacji Oneg Szabat, zbierał i opracowywał szeroko pojętą dokumentację losów Żydów pod okupacją niemiecką. Dokumentowano także życie w warszawskim getcie, a po pierwszych akcjach deportacyjnych materiały ukryto w podziemiu, gdzie przetrwały do połowy lat 40.; dziś stanowią one jedne z najważniejszych świadectw o Zagładzie Żydów Polskich.
Publikacja Archiwum ważniejsze niż życie. Losy Żydów polskich w czasie II wojny światowej w dokumentach konspiracyjnej grupy Oneg Szabat" Agnieszki Kajczyk, Olgi Szymańskiej, dr Bartosza Borysa oraz Anny Duńczyk-Szulc ukazała się nakładem wydawnictwa Żydowskiego Instytutu Historycznego. (PAP)
nmk/ mok/
