„Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera” - to tytuł pierwszej zagranicznej książki, która w sposób całościowy opisuje historię Generalnej Guberni. Promocja publikacji odbyła się w czwartek w Muzeum Armii Krajowej w Krakowie.
Autorem ok. 400-stronnicowej monografii jest brytyjski historyk i pedagog Martin Winstone, który zajmuje się tematyką II wojny światowej. Brytyjczyk pracuje w fundacji Holocaust Educational Trust, napisał m.in. „Holocaust Sites of Europe: An Historical Guide”.
„Generalne Gubernatorstwo. Mroczne serce Europy Hitlera” (ang. The Dark Heart of Hitler’s Europe) w języku angielskim ukazało się w 2014 r., polskie tłumaczenie trafiło do polskich księgarń w tym tygodniu. Książka – jak poinformował wydawca polskiej wersji Dom Wydawniczy Rebis – jest pierwszą zagraniczną publikacją, która w tak szeroki sposób opisuje historię Generalnej Guberni.
W opracowaniu odbiorca przeczyta o początkach Generalnego Gubernatorstwa, sposobie jego funkcjonowania, działaniach ruchu oporu, upadku. Osobny rozdział autor poświęcił akcji Reinhardt, mającej na celu zagładę Żydów w Generalnym Gubernatorstwie.
„Chciałem, aby w książce znalazły się wszystkie aspekty dotyczące Generalnego Gubernatorstwa. Szczególnie zależało mi na opisaniu losów różnych narodów – Polaków, Żydów, Ukraińców i innych – którzy zamieszkiwali ten region” – powiedział Winstone, obecny na promocji w Krakowie.
Jak wyjaśnił, do napisania książki zainspirowała go lektura Karla Baedekera „Das Generalgouvernement”, wydanej w 1943 r., która przypominała przewodnik turystyczny po Generalnym Gubernatorstwie. „Ta książka zadziwiła mnie, ponieważ ma charakter jakby przewodnika turystycznego dla Niemców po miejscu, w którym dochodziło do ludobójstwa” – mówił autor i dodał, że chciał wypełnić lukę w zagranicznej bibliografii o Generalnym Gubernatorstwie.
Winstone stworzył opracowanie przede wszystkim z myślą o czytelnikach w Wielkiej Brytanii i USA, miał nadzieję, że zostanie też przetłumaczone na język polski. „Myślę, że w Polsce tytuł może być bardziej popularny niż w Wielkiej Brytanii, gdzie Brytyjczycy myślą najpierw o brytyjskim doświadczeniu” – zauważył.
Do pracy nad monografią posłużyły mu publikacje polskie i zagraniczne oraz relacje świadków. Wielokrotnie odwiedzał Polskę, był też na Ukrainie. W przyszłości chciałby napisać kolejne książki dotyczące historii II wojny światowej i Polski, ale interesują go też losy Kresów oraz przemian, jakie tam zachodziły w kolejnych dekadach po wojnie.
Jak ocenił brytyjski historyk, zajmujący się tematyką Holokaustu, David Cesarani z Uniwersytetu Londyńskiego, książka Winstone’a jest napisana „w przystępny, zrównoważony i przesycony humanizmem sposób, na podstawie niezliczonych źródeł w języku polskim i niemieckim, nadaje masowym cierpieniom ludzką twarz”.
Zdaniem Cesaraniego pierwsze anglojęzyczne opracowanie poświęcone Generalnemu Gubernatorstwu – które wykładowca Uniwersytetu Londyńskiego określa „miejscem największej operacji ludobójczej w dziejach” – jest nieocenioną lekturą dla studentów i badaczy. Do jednych z największych zalet książki - według Cesaraniego - należy ukazanie tragicznych losów Generalnego Gubernatorstwa w kontekście wewnętrznych rozgrywek politycznych III Rzeszy oraz rywalizacji w obozie aliantów.
Generalne Gubernatorstwo utworzono dekretem Hitlera z października 1939 r. Składało się z dystryktów: krakowskiego, radomskiego, warszawskiego, lubelskiego i galicyjskiego. Rządził nim z Wawelu do stycznia 1945 r. generalny gubernator Hans Frank. W III Rzeszy ironicznie nazywano Generalne Gubernatorstwo "Frankonią" lub "cesarstwem Franka". (PAP)
bko/ gma/
