Rynek Podgórski, dawne gimnazjum im. Sobieskiego i budynek policji przy ul. Siemiradzkiego - o tych i innych krakowskich miejscach, związanych z odzyskaniem przez Polskę niepodległości, można poczytać w przewodniku wydanym przez Stowarzyszenie Maj77.
"W przewodniku znaleźć można przede wszystkim archiwalne fotografie z opisami poszczególnych miejsc. Zawiera on także kopie wydawanych w tamtym czasie gazet, na przykład artykuł z +Gońca Krakowskiego+ z 2 listopada, mówiący o zajęciu miasta przez polskich żołnierzy" - powiedział PAP przewodniczący Stowarzyszenia Maj77 Bogusław Sonik.
Jak dodał, składające się na publikację archiwa pochodzą z prywatnych kolekcji, ale także ze zbiorów Muzeum Historycznego Miasta Krakowa. Wykorzystano w niej świadectwa bezpośrednie, relacje świadków, fotografie oraz prasę z tamtego okresu.
Przewodnik, który Stowarzyszenie wydało z okazji setnej rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, dostępny jest bezpłatnie w jego siedzibie oraz na stronie internetowej.
Publikacja jest także częścią przedsięwzięcia edukacyjnego "Kraków Niepodległy", na które składa się także spacer historyczny po miejscach z okresu walk o niepodległość.
"Kraków to nie tylko główne zabytki - Wawel, Kościół Mariacki czy Rynek. Miasto widziało też znacznie więcej niż wymarsz Pierwszej Kompanii Kadrowej z krakowskich Oleandrów" - podkreślił Sonik.
"Chcieliśmy przypomnieć, że to także zryw polskiej młodzieży, społeczeństwa; żołnierzy polskich, którzy służyli w armii austriackiej, którzy pod koniec wojny - widząc, że Austria upada - przejęli główne instytucje wojskowe, koszary i ratusz" - mówił. "Nie czekając na oficjalne ogłoszenie niepodległości, ogłosili, że tutaj jest Polska. Na ten znak wywieszali flagi w miejscach, obok których dziś codziennie przechodzimy, a na które nie zwracamy uwagi" - przypomniał.
Z mapy miejsc, które odkrywać można podczas spaceru oraz lektury przewodnika, wyłania się obraz przestrzeni, mówiącej - jak podkreślił Sonik - "o tym, w jaki sposób nasi przodkowie podtrzymywali poczucie polskości przez sto kilkadziesiąt lat, i jak upomnieli się o nią".
Miejsca, które odwiedzić może krakowska młodzież, do której skierowany jest przedsięwzięcie, to m.in. dawne Państwowe III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego (obecnie liceum), powstałe w rocznicę zwycięstwa jego patrona pod Wiedniem, komisariat policji przy ul. Siemiradzkiego, gdzie znajdowały się koszary austriackie i, wzniesiony z inicjatywy Ignacego Paderewskiego, Pomnik Grunwaldzki.
Ważnym miejscem na spacerowej mapie jest dzielnica Podgórze, kiedyś stanowiąca osobne miasto, o czym przypomina herb umieszczony na tamtejszym magistracie.
Zwiedzić będzie można Rynek Podgórski, gdzie - jak mówił Sonik - "płk Stawarz po raz pierwszy "upomniał się o polskość i rozpoczął przepędzenie Austriaków". Kolejnym ważnym miejscem jest budynek Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół", gdzie ówczesna młodzież mogła zadbać o kulturę fizyczną i siłę.
Jak przypomniał Sonik, "Kraków jest takim miejscem, które ktoś kiedyś nazwał wyspą skarbów". "W przewodniku po miejscach związanych z odzyskaniem niepodległości, zamykamy jedną z takich opowieści" - ocenił.
Przedsięwzięcie skierowane jest przede wszystkim do młodzieży krakowskich szkół. W jego pierwszej odsłonie - spacerze szlakiem miejsc pamięci, połączonym z rozdawaniem przewodników - wzięli udział licealiści.
"Zawsze w miejscu związanym z historią trzeba znaleźć żywą opowieść - na przykład o żołnierzu, który wykazał się tam szczególną determinacją" - podkreślił Sonik pytany o to, w jaki sposób najlepiej zainteresować taką formą poznawania historii młodych ludzi. Jak dodał, obecnie celem stowarzyszenia jest powtórzenie spaceru we współpracy z innymi szkołami, a także wpisanie go w "cykl lekcji obywatelskich - ruchomych, interesujących, niemęczących".
Stowarzyszenie Maj77 założone zostało w marcu 2002 r. Jego celem jest m.in. przekazywanie prawdy o czasach PRL ze szczególnym uwzględnieniem niezależnej opozycji - w tym działalności Studenckich Komitetów Solidarności; promowanie idei demokratycznego państwa prawa, ochrony praw człowieka i swobód obywatelskich oraz wspieranie inicjatyw kulturalnych, naukowych i edukacyjnych.(PAP)
autor: Nadia Senkowska
nak/ pat/
