Pawilon Józefa Czapskiego w Krakowie. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Od 2004 roku w polską kulturę włożono ponad 192 mln euro z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego. Na wtorkowej konferencji przedstawiono najważniejsze inwestycje dokonane dzięki tym programom.
Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweski Mechanizm Finansowy to pomoc kierowana ze strony krajów EFTA (Liechtenstein, Norwegia, Islandia) do najmniej zamożnych krajów Unii Europejskiej o najniższym PKB. Kraje EFTA w zamian oczekują możliwości korzystania ze swobód jednolitego rynku. Pomoc finansowa przekazywana jest w formie bezzwrotnej. Od początku działania tych mechanizmów finansowych stosunkowo duża część środków kierowana była na kulturę.
We wtorek w warszawskich Łazienkach Królewskich odbywa się konferencja podsumowująca programy dla obszaru kultury finansowane w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata 2009-2014. Monika Smoleń-Bromska z Departamentu Funduszy Europejskich Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego przypomniała, że Polska w tym okresie miała największy budżet dla inwestycji w kulturę z tych środków ze wszystkich krajów partycypujących w programie - w ciągu 18 lat w polską kulturę zainwestowano 192 mln euro.
Środki z Funduszy Norweskich przyznawane były w dwu perspektywach czasowych - w latach 2004-2009 i 2009-2014. "Efekty tych inwestycji widać najlepiej na przykładach z pierwszego okresu, tutaj możemy już oceniać długofalowy wpływ zainwestowanych środków. Przeprowadzona przez MKiDN ankieta wykazała, że we wszystkich przypadkach inwestycje przełożyły się na wzmożenie ruchu turystycznego, stworzenie nowych miejsc pracy. Zainwestowane środki znacząco wzmocniły polską kulturę, jej rolę w socjalnym i ekonomicznym rozwoju regionów. Dzięki nim udało się odnowić liczne zabytki i poprawić infrastrukturę dla zwiedzających, w tym dostępność dla osób niepełnosprawnych. Utworzono też przestrzenie dla działań kulturalnych w miejscach o bogatej historii" - mówiła Smoleń-Bromska.
W sumie zainwestowano w 56 obiekty m.in. Ordynacji Łańcuckiej, zamku na Pieskowej Skale, Kościele Pokoju w Świdnicy. Prace konserwatorskie przeprowadzono też w kościele w Muzeum Zamkowym w Malborku, w łódzkim pałacu Karola Poznańskiego, Narodowym Starym Teatrze w Krakowie. We Wrocławiu utworzono Muzeum Pana Tadeusza, w Krakowie - pawilon Józefa Czapskiego w Muzeum Narodowym. W ramach Funduszy Norweskich dofinansowano też muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie.
Konferencja odbywa się Starej Pomarańczarni w warszawskich Łazienkach - jednym z obiektów, które były beneficjentami tych dotacji. Stara Pomarańczarnia z Teatrem Stanisławowskim przeszła gruntowny remont, jej wnętrza przystosowano na potrzeby galerii rzeźby, odtworzono też oryginalny wygląd malowideł na ścianach. W Łazienkach przeprowadzono także prace konserwatorskie m.in. w Pałacu na Wyspie, amfiteatrze i Pałacu Myśliwskim.
W sumie zainwestowano w 56 obiekty m.in. Ordynacji Łańcuckiej, zamku na Pieskowej Skale, Kościele Pokoju w Świdnicy - największej w Europie świątyni drewnianej wpisanej na Listę Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO. Prace konserwatorskie przeprowadzono też w kościele w Muzeum Zamkowym w Malborku, w łódzkim pałacu Karola Poznańskiego, Narodowym Starym Teatrze w Krakowie.
We Wrocławiu utworzono Muzeum Pana Tadeusza, w Krakowie - pawilon Józefa Czapskiego w Muzeum Narodowym. W ramach Funduszy Norweskich dofinansowano też muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie. Wszystkie te inwestycje przeprowadzono w ramach programu "Konserwacja i rewitalizacja przeszłości kulturalnej", którego budżet w ramach dwu perspektyw czasowych wyniósł 170 mln euro.
Inwestycje prowadzono też w programie "Promowanie różnorodności kulturowej i artystycznej w ramach europejskiego dziedzictwa kulturowego". Projekty dotyczyły organizacji przedsięwzięć kulturalnych, ukierunkowanych na rozwój i pogłębienie wzajemnej współpracy w obszarze kultury między Polską, Norwegią, Islandią i Liechtensteinem. W ramach tego programu przez 18 lat dofinansowano 134 projekty na łączną sumę 22 mln. euro. Były to m.in. Międzynarodowy Festiwal Teatrów Tańca Scena Otwarta, Materia Prima - 3 Międzynarodowy Festiwal Teatru Formy, projekt muzyki elektronicznej "Eastern Waves: Warszawa-Oslo", projekt "Świetlny most Toruń-Slemmestad", Warszawski Festiwal Fotografii Artystycznej czy Międzynarodowy Festiwal Filmowy Watch Docs. Prawa Człowieka".
Nowa umowa dotycząca okresu kolejnej perspektywy czasowej została już podpisana pomiędzy UE a krajami-darczyńcami, choć nie dopracowano jeszcze jej szczegółów. "Mam ogromną nadzieję, że będziemy mieli szansę na kontynuowanie współpracy i realizacje projektów. Niezwykle ważne było dla nas, że w na liście priorytetów na następny okres perspektywy finansowej znalazła się kultura" - dodała Smoleń-Bromska.
Obiekty, które zostały dofinansowane ze środków pochodzących z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2009-2014 można od 26 września oglądać na wystawie „Fundusze europejskie dla kultury” w Galerii Plenerowej Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. (PAP)
aszw/ agz/
