Jan Tarasin, 2007 r. Fot. PAP/A. Rybczyński
11 września 1926 r. w Kaliszu urodził się Jan Tarasin - malarz, grafik, rysownik, fotograf, autor filozoficznych esejów o sztuce. Zmarł 8 sierpnia 2009 w podwarszawskim Aninie.
Artystę zalicza się do klasyków współczesnego malarstwa polskiego. Jest uważany za przedstawiciela nurtu zmierzającego do abstrakcji, ale w swojej twórczości nigdy ostatecznie nie zerwał więzi ze sztuką przedstawiającą.
"Nie chcę (...) żeby to, co robię, miało bezpośrednie odniesienia do jakiegoś gotowego tworu natury. Zajmuję się +przedmiotami+ na wielu piętrach ich odprzedmiotowienia" - mówił Tarasin o swojej twórczości.
"Jego sztukę trudno zaszufladkować czy przypisać określonej tendencji artystycznej, ponieważ nigdy nie pociągały go modne trendy - zawsze tworzył własne, niepowtarzalne +pismo+" - zaznacza na portalu culture.pl Ewa Gorządek, kurator sztuki współczesnej z CSW Zamek Ujazdowski.
"Prace artysty dowodzą konsekwentnego budowania świata, do którego inspiracje Jan Tarasin odnajdował zarówno w otaczających go codziennych przedmiotach, widokach, jak i w twórczości innych fascynujących go artystów" - mówiła historyk sztuki Nina Rozwadowska, która w prowadzonej przez siebie Galerię Grafiki i Plakatu na Hożej w Warszawie wielokrotnie wystawiała prace Tarasina.
Jan Tarasin studiował malarstwo w ASP w Krakowie pod kierunkiem prof. Zbigniewa Pronaszki w latach 1946-1951. Jeszcze, jako student zadebiutował na I Wystawie Sztuki Nowoczesnej w Krakowie w 1948/49. W połowie lat 50. stworzył cykle litografii: „Nowa Huta i jej mieszkańcy”, 1954, „Dom”, 1955). W pierwszym przeciwstawił się oficjalnemu optymizmowi, w drugim, operując symboliką martwej natury, zawarł treści egzystencjalne i odnoszące do niedawnego dramatu wojny.
Po 1956 roku zaczął malować obrazy niefiguratywne. Układy wyodrębnionych elementów, określanych jako „przedmioty” umieszczane były przez artystę na płaszczyźnie, np. w cyklu „Wnętrze” z 1957 r., lub w cyklach „Uczta” z 1957 r.; „Brzeg” z lat 1962-1964; „Przedmioty policzone” - od 1968; „Antykwariat” z 1968 r.
„Przedmioty” utrzymują się w jego malarstwie w następnych latach, różnice między okresami twórczości dotyczą sposobu opracowania „przedmiotów” i ich usytuowania w przestrzeni obrazu lub wobec tła. Od lat 70. „przedmioty” zmieniają się w graficzne, zwykle czarne znaki na jasnych tłach, np. w cyklu „Kolekcja”, od 1971. Tła z kolei bywają iluzyjnie przestrzenne, zróżnicowane walorowo, miękkie.
Tarasin od 1962 r. był członkiem „Grupy Krakowskiej”. W tym samym roku artysta wyjechał na stypendium do Chin i Wietnamu. Echa wschodniej kaligrafii były widoczne w późniejszej twórczości artysty
W latach 1963-67 uczył na Wydziale Architektury Wnętrz krakowskiej ASP. W 1967 r. przeniósł się do Warszawy, w 1974 r. podjął pracę pedagogiczną na Wydziale Malarstwa ASP w Warszawie. W latach 1987-90 był rektorem tej uczelni.
W latach 90. artysta wrócił do kolorystycznego, bardziej malarskiego rozwiązywania zarówno znaków, jak i tła, często ciemnego lub przenikającego się z „przedmiotami”, np. w cyklu „Wylęgarnia przedmiotów” z 1992 r.
Artysta został uhonorowany wieloma nagrodami, m.in. w 1976 r. otrzymał Nagrodę Krytyki Artystycznej im. Cypriana Kamila Norwida; w 1984 r. Nagrodę im. Jana Cybisa; Nagrodą na MB Sztuki w San Marino w 1965 r.
Równolegle z malarstwem zajmował się rysunkiem i grafiką - do lat 60. litografią, od 1974 r. serigrafią. W latach 1974-1981 wydał osiem autorskich „Zeszytów“ z serigrafiami i własnymi tekstami.
„Był to – jak charakteryzuje Ewa Gorządek - rodzaj notatnika, chwytającego +życie na gorąco+, pierwsze zapisy mające na celu odkrycie porządku i ładu rządzącego światem. W swoich kompozycjach Tarasin doskonale łączy malarskość z linearnością, głębię z płaskością, nie ma w nich miejsca na perspektywę, ale wyraźnie wyczuwalna jest wewnętrzna przestrzeń”
Według Ewy Gorządek „uderzająca jest niezwykła jednorodność sztuki Tarasina; malarstwa, grafiki, rysunku. W każdej z tych dyscyplin można prześledzić historie powstawania znaku, od odtwarzającego wygląd rzeczy po abstrakcyjny symbol”
Twórczość Jana Tarasina prezentowana była na kilkudziesięciu wystawach indywidualnych i wielu wystawach zbiorowych. W 1995 r. w Galerii Zachęta odbyła się wystawa artysty, której towarzyszył monograficzny katalog. (PAP)
Anna Bernat
abe/ par/
