Cezary Tomaszewski. 2016 r. Fot. PAP/R. Guz
Operę egzotyczną - utwór z pogranicza teatru, muzyki i sztuk wizualnych pt. "Arcytrudno dojechać na Bródno", na motywach "Parii" Moniuszki, w reżyserii Cezarego Tomaszewskiego zaprezentowano w środę w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie.
W pobliżu Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w lipowej alejce parku pojawił się w środę przegubowy miejski autobus. Z jego wnętrza popłynęły dźwięki, a śpiewacy operowi przebrani w hinduskie stroje wykonali partie operowe przy akompaniamencie muzyki Stanisława Moniuszki i awangardowej muzyki indyjskiej, miksowanej na żywo przez DJ-a. Była to próba spektaklu "Arcytrudno dojechać na Bródno", którego premiera odbędzie się w tym samym miejscu w piątek.
"Punktem wyjścia tego spektaklu jest ostatnia opera Moniuszki, niemal zapomniana +Paria+" - powiedział PAP Cezary Tomaszewski, reżyser przedstawienia. Jak mówił, w pewnym momencie doradzono Moniuszce, aby nie skupiał się tylko na polskich tematach, lecz zainteresował się tym, co robi świat. "A +świat+ pod koniec lat 70. XIX wieku zajmował się najchętniej egzotyką, kolorytem Wschodu. Moniuszko zręcznie się wpisał w te oczekiwania, tworząc +Parię+ - taką odmianę +Halki" w hinduskich strojach. Tematem utworu jest kastowość i nierówność społeczna. I to mnie interesowało bardziej niż egzotyka, która jest tylko kostiumem" - zaznaczył reżyser.
"Paria" Moniuszki to historia wojownika, który okazuje się pariasem, człowiekiem z najniższej kasty społecznej. W operze "Arcytrudno dojechać na Bródno" jest to osoba z warszawskiej dzielnicy Bródno, która wyjechała w świat i teraz próbuje powrócić. "Sam jestem z Bródna i dlatego tak interesuje mnie ta przestrzeń - z dala od centrum, na peryferiach. Zastanawiałem się, jak przełożyć wertykalny charakter kastowości na kastowość przestrzenną. Jak pokazać to mitologiczne Bródno, odległą biedną i dziwną dzielnicę i +innych+ ludzi, +obcych+. Mój bohater ma fantastyczną ideę, aby na Bródnie wybudować operę i w ten sposób zbliżyć peryferie do centrum. Bo na razie to bardzo trudno dojechać na Bródno. To trwa i trwa. A jeszcze trudniej stamtąd wyjechać" - podkreślił w rozmowie z PAP Cezary Tomaszewski.
W operze "Arcytrudno dojechać na Bródno" Cezary Tomaszewski stosuje podobną metodę pracy jak w swoich poprzednich realizacjach, głośnych za sprawą odważnej stylistyki i odczytania na nowo klasycznych utworów muzycznych czy znanych dzieł dramatycznych - zauważa kurator permofransu Joanna Zielińska. - Reżyser z poczuciem humoru żongluje różnymi estetykami i gatunkami, od operetki po wodewil. A jego performans powstaje na styku sztuk wizualnych, muzyki i teatru. Ta nietypowa opera jest pomyślana jako instalacja muzyczno-wizualna znosząca podział na scenę i widownię" - charakteryzuje spektakl kuratorka.
Zdaniem krytyków sztuki Tomaszewski lubi łączyć klimaty egzotyczne, orientalizm z kulturą blokowisk, sztukę wysoką z folklorem. Zachowuje jednak przy tym spory dystans i duże poczucie humoru, właściwe eklektycznemu stylowi, w jakim pracuje reżyser.
Projekt zapowiada obchody Roku Moniuszkowskiego w Polsce w 2019 roku.
Cezary Tomaszewski - nominowany do Paszportu Polityki reżyser teatralny, choreograf i performer. Studiował wiedzę o teatrze na Akademii Teatralnej w Warszawie i choreografię w Brucknerkonservatorium Linz. Wcześniej ukończył warszawską Państwową Szkołę Muzyczną II st. im. J. Elsnera.
Za autorską wersję operetki Lehara "Wesoła wdówka", w której obsadził cztery polskie sprzątaczki, otrzymał wyróżnienie pism „Theater Heute” i „Falter” dla najlepszego młodego reżysera i za najlepszą w 2009 roku offową produkcję teatralną w Austrii. Artysta chętnie szuka inspiracji w sztukach wizualnych i kulturze popularnej. Znany jest z głośnych realizacji dla Capelli Cracoviensis w Krakowie. Utwory Monteverdiego grał w barze mlecznym, gdzie serwował pierogi i kompot owocowy (Bar.okowa uczta, 2012), a utwory Mendelssohna wystawił w Lasku Wolskim w Krakowie, skłaniając publiczność do słuchania muzyki w plenerze (Mendelssohn: Naturzyści, 2012). Jako performer, aktor i tancerz współpracował m.in z Toxic Dreams, Joachimem Robbrechtem, Andreą Bold, Willi Dornerem, Anną Tenta, cie. Sans filtre, Catherine Guerin.
Premiera opery "Arcytrudno dojechać na Bródno" odbędzie się w piątek 29 czerwca o godz. 19 w praku obok CSW Zamek Ujazdowski. Kolejne pokazy 30 czerwca o godz. 16 i 19.
Anna Bernat (PAP)
abe/ itm/
