Uchwała Sejmu o uznaniu roku 2021 Rokiem Norwidowskim chyba nie zmieni sytuacji Norwida w Europie. Jego poezja nie nadaje się do tłumaczenia - ocenił Arent van Nieukerken, slawista i polonista z Uniwersytetu w Amsterdamie, członek zagraniczny PAN.
"Decyzja Sejmu o uznaniu roku 2021 Rokiem Norwidowskim est dobra, ale chyba nie zmieni sytuacji Norwida w Europie. Brak dobrych przekładów. Jego poezja nie nadaje się do tłumaczenia" - powiedział Arent van Nieukerken. "Sam tłumaczyłem jego prozę - nowele - na niderlandzki. Gdybym miał czas, przełożyłbym jeszcze kilka jego listów" - dodał.
"Szansą dla recepcji Norwida za granicą byłoby skupienie się na jego sytuacji emigranta w Paryżu - 1849-83, z krótką przerwą. Na tym, jak zareagował na bogate życie artystyczne i intelektualne w ówczesnej Francji, patrząc na to z bardzo polskiej, ale oryginalnej, perspektywy" - ocenił Arent van Nieukerken.
"W XIX-wiecznej Francji powstawały (na tle mitologii porównawczej i językoznawstwa) różne teorie +rasowe+, które Norwid krytykował i odrzucał w ramach własnej, niby to +archaicznej+ wiary katolickiej, to znaczy. +chrześcijańskiego uniwersalizmu+. Widać tę postawę już w wierszu +Moja ojczyzna+ napisanym w Paryżu, w roku 1861. Zwłaszcza tu: +Ojczyzna moja nie stąd wstawa czołem/ Ja ciałem zza Eufratu/ A duchem sponad Chaosu się wziąłem:/ Czynsz płacę światu./ Naród mię żaden nie zbawił ni stworzył;/ Wieczność pamiętam przed wiekiem;/ Klucz dawidowy usta mi otworzył,/ Rzym nazwał człekiem" - zacytował.
"Jak widać, w opinii Norwida uniwersalna idea ludzkości - jej wcieleniem u Norwida jest Chrystus - nie wywodzi się z początków (wspólnych, czy też oddzielonych od siebie) ludzkich ras oraz języków, lecz jest celem, który ludy i narody urzeczywistniają drogą wzajemnego przenikania się" - wyjaśnił.
"Każde plemię wnosi do tej – robiącej postępy - wspólnoty ludzkiej swój własny, jemu tylko wrodzony talent. Taki punkt widzenia na dzieje ludzkości wyraził Norwid właśnie w cytowanym już wierszu +Moja ojczyzna+. Norwidowska koncepcja ojczyzny, jednej, ale łączącej to, co własne, z ideami i inspiracjami pochodzącymi z różnych kultur i czasów, wydaje się prefiguracją powojennej koncepcji +Europy narodów+" - podsumował Arent van Nieukerken.
Arent van Nieukerken jest slawistą i polonistą związanym z Uniwersytetem Amsterdamskim, członkiem redakcji czasopisma "Studia Norwidiana" Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz członkiem zagranicznym Polskiej Akademii Nauk. Po polsku wydał "Perspektywiczność sacrum - szkice o Norwidowskim romantyzmie", (Warszawa, 2007) i "Ironiczny konceptyzm - nowoczesna polska poezja metafizyczna w kontekście anglosaskim" (Kraków, 1998).
Iwona L. Konieczna (PAP)
ilk/ pat/ aszw/
