Niemal cały cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie, jeden z największych i najstarszych w Polsce, został już ogrodzony – poinformowała Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Brakujący fragment muru powstanie później, po zebraniu funduszy na ten cel. "Wykonane ogrodzenie zakreśla teren cmentarza, czyli teren grzebalny. To bardzo ważne, by nie było wątpliwości co do jego zasięgu” - powiedziała PAP dyrektor Fundacji Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego, Monika Krawczyk.
Zgodnie z tradycją Żydzi chowani byli w poświęconej ziemi, a sam cmentarz uważany jest za miejsce nienaruszalne.
Założony w XVI wieku cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie jest jednym z największych kirkutów w Polsce - zajmuje obszar ok. 1,8 hektara. Był bardzo zaniedbany, od kilkudziesięciu lat nie prowadzono tam nawet prac porządkowych. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego rozpoczęła budowę jego ogrodzenia latem ubiegłego roku.
Założony w XVI wieku cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie jest jednym z największych kirkutów w Polsce - zajmuje obszar ok. 1,8 hektara. Był bardzo zaniedbany, od kilkudziesięciu lat nie prowadzono tam nawet prac porządkowych. Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego rozpoczęła budowę jego ogrodzenia latem ubiegłego roku.
Postawiony wokół cmentarza mur ma blisko pół kilometra długości. Część ogrodzenia przylegająca do ul. Cmentarnej, wykonana została z cegły i kamienia pochodzącego z kamieniołomów w Józefowie niedaleko Szczebrzeszyna. W tej części zamontowana została także kuta żelazna brama wejściowa, która ma kształt menor, czyli żydowskich świeczników. Pozostała część muru jest zbudowana z betonowych płyt.
Do całości ogrodzenia cmentarza brakuje 50-metrowego odcinka muru, który ma być wykonany również z kamienia józefowskiego. Jak zaznaczyła Krawczyk, jest to materiał kosztowny i na budowę brakującego fragmentu ogrodzenia fundacja musi jeszcze zebrać pieniądze.
Fundacja nie ujawnia wysokości kosztów budowy ogrodzenia kirkutu w Szczebrzeszynie; Krawczyk określiła je jako znaczne. „Na wszystkie prowadzone przez nas prace zbieramy fundusze od darczyńców” - zaznaczyła. Poinformowała, że na inwestycje w Szczebrzeszynie większość pieniędzy przekazała fundacja z USA zajmująca się zachowaniem żydowskich cmentarzy - The Heritage Foundation for Preservation of Jewish Cementeries – Avoyseinu.
Cmentarz w Szczebrzeszynie to jedna z najstarszych zachowanych nekropolii żydowskich w Polsce. Najstarszy nagrobek pochodzi z 1545 r. „Wyjątkowość tego cmentarza polega na tym, że Żydzi chowali tu zmarłych nieprzerwanie przez 400 lat, od XVI w. do holokaustu” - podkreślił regionalista Tomasz Pańczyk, który zajmuje się badaniem historii żydowskiej społeczności Szczebrzeszyna.
Na cmentarzu widocznych jest ok. 400 zachowanych macew, czyli płyt nagrobnych, choć mogło ich tutaj być nawet około dwóch tysięcy. Zdaniem Pańczyka taka liczba zachowanych macew jest już rzadkością, bo na wielu zachowanych w Polsce cmentarzach żydowskich przetrwało ich zaledwie po kilka, kilkanaście.
"Część macew na cmentarzu w Szczebrzeszynie przykryła ziemia. Tradycja żydowska zabrania naruszania terenu cmentarza i dlatego nie można tu przeprowadzić żadnych prac badawczych, które oszacowałyby rzeczywistą liczbę pochówków” - wyjaśnił Pańczyk.
Cmentarz żydowski w Szczebrzeszynie wpisany jest do rejestru zabytków województwa lubelskiego.
Przed wybuchem II wojny światowej Żydzi stanowili blisko połowę 8-tysięcznego wówczas Szczebrzeszyna. Osiedlali się w miasteczku od XV w. Na terenie szczebrzeszyńskiego kirkutu doszło podczas II wojny do masowych egzekucji na Żydach. Niemcy rozstrzelali tam ok. 3 tys. osób pochodzenia żydowskiego, które pochowane są w trzech masowych grobach.
Jak podała Krawczyk, w Polsce znajduje się ok. 1200 cmentarzy żydowskich, większość z nich jest bardzo zaniedbana. „Fundacja będzie dążyć do tego, by uporządkować teren wszystkich żydowskich cmentarzy” - podkreśliła.
W ostatnim czasie fundacja budowała ogrodzenia i porządkowała teren cmentarzy w kilkunastu miastach i miasteczkach, m.in. w Szczebrzeszynie, Radoszycach i Leżajsku.(PAP)
zam/ ren/ hes/
