Herta Mueller, laureatka literackiej nagrody Nobla z 2009 r., będzie gościem 18. edycji festiwalu Europejski Port Literacki Wrocław, który odbywać się będzie od 19 do 21 kwietnia. Wizycie towarzyszyć będzie polska premiera książki "Kolaże".
Niemiecka pisarka Herta Mueller doświadczyła życia w rządzonej przez Nicolae Ceausescu Rumunii i stała się kronikarzem czasów dyktatury, świadkiem życia codziennego w kraju pozbawionym wolności. Urodziła się w 1953 r. w niemieckojęzycznej wiosce Nitzkydorf w regionie Banat. Doświadczenie życia w totalitarnym reżimie i zarazem w językowej izolacji uwarunkowało jej życiową i pisarską drogę. W jednym z wywiadów mówiła: "Moja twórczość zawsze wiązała się z pytaniem, jak grupa wpływowych osób może zawładnąć całym krajem. Co dało im takie prawo?".
Debiutancka książka Herty Mueller "Niederungen" ukazała się w 1982 r. i opowiadała o życiu młodej dziewczyny w małej miejscowości w Banacie. Polityczny wydźwięk tej prozy, krytyczna ocena rumuńskiego reżimu spowodowały, że książka została w Rumunii ocenzurowana. W tym samym roku jej pełna wersja ukazała się w Niemczech, zbierając entuzjastyczne recenzje. Otwarcie potępiające komunistyczną dyktaturę wypowiedzi Mueller w niemieckich mediach doprowadziły do objęcia jej zakazem publikacji w rodzinnym kraju.
Niemiecka pisarka Herta Mueller doświadczyła życia w rządzonej przez Nicolae Ceausescu Rumunii i stała się kronikarzem czasów dyktatury, świadkiem życia codziennego w kraju pozbawionym wolności. (...) Doświadczenie życia w totalitarnym reżimie i zarazem w językowej izolacji uwarunkowało jej życiową i pisarską drogę. W jednym z wywiadów mówiła: "Moja twórczość zawsze wiązała się z pytaniem, jak grupa wpływowych osób może zawładnąć całym krajem. Co dało im takie prawo?".
W latach 80. pisarka była wielokrotnie przesłuchiwana przez rumuńskie służby specjalne Securitate z powodu swoich poglądów oraz odmowy współpracy (przez co straciła w 1979 r. pracę jako tłumacz). W 1987 r. wyemigrowała do Berlina, gdzie mieszka do dziś. Mueller, autorka 20 książek, laureatka najważniejszych nagród literackich na świecie, m.in. Nagrody im. Kleista (1994) i Europejskiej Nagrody Literackiej Aristeion (1995), w 2009 r. otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Profesor Anders Olsson, wygłaszając mowę prezentacyjną podczas ceremonii wręczenia tego wyróżnienia, mówił: "Jej proza posiada lingwistyczną energię, z którą wiążemy się od pierwszego zdania. Chodzi tu o sprawy dotyczące życia i śmierci. Szybko wyczuwamy to przez temperaturę, przyspieszony oddech, ostry detal. A wszystko wskazane, lecz niewypowiedziane".
Przygotowywana przez Biuro Literackie dwujęzyczna książka "Kolaże" (premiera 18 kwietnia) będzie wyborem utworów z dwóch tomów Mueller: "Die blassen Herren mit den Mokkatassen" oraz wydanego zaledwie kilka miesięcy temu "Vater telefoniert mit den Fliegen". "Kolaże" to własnoręcznie tworzone przez Hertę Mueller poetyckie pocztówki. Pierwsze z nich powstały z chęci wysłania znajomym czegoś osobistego: pisarka wycinała z gazet słowa i litery, zestawiają je z fotografiami. Ta zabawa przerodziła się w poważny zamysł literacki, kontynuowany przez dziesięciolecia.
Lata tych prac wieńczy wydana w sierpniu 2012 r. książka "Vater telefoniert mit den Fliegen" (Ojciec dzwoni do much). "Frankfurter Allgemeine Zeitung" pisał o zbiorze: "Dzisiaj dominują w tych kolażach radośnie-groteskowe igraszki wyobraźni. Trzeba pamiętać, że kolaże Herty Mueller zawdzięczamy przede wszystkim rozrywce - grze w zaskakujący rym i skojarzenia rządzone przez przypadek".
Drugi zbiór, z którego pochodzą utwory, które znajdą się w "Kolażach", powstał siedem lat temu. O tytule "Die blassen Herren mit den Mokkatassen". Leszek Szaruga, autor polskiego przekładu, pisze, że "stanowi swego rodzaju grę intertekstualną poprzez odwołanie się do tytułu filmu +Those Magnificent Men in Thier Flying Machines+ (Ci wspaniali mężczyźni na swych latających maszynach)".
Od pierwszej edycji w 1996 roku festiwal Port Literacki Wrocław gościł artystów z kilkudziesięciu krajów świata. Od dwóch lat festiwal realizowany jest w ramach działań przygotowujących Wrocław do Europejskiej Stolicy Kultury 2016. W zeszłym roku zaproszono m.in. Laurie Anderson i Edmunda White’a. W tym roku obok Herty Mueller wrocławski festiwal odwiedzą m.in. laureatka Pulitzera Jorie Graham oraz zaliczany do najwybitniejszych prozaików świata arabskiego Hasan Blasim. (PAP)
aszw/ mlu/
