Jeremy Irons. Fot. PAP/EPA
Brytyjski aktor, znany m.in. z roli w „Lolicie”, „Człowieku w żelaznej masce” czy „Misji”, Jeremy Irons 19 września kończy 65 lat. Artysta ma na swoim koncie ponad 20 ról teatralnych i 60 filmowych. Jest dwukrotnym laureatem Złotej Palmy w Cannes i Oscara.
„Lubię ten element sztuki, którym jest stawianie pytań. Jedną z funkcji sztuki jest pobudzanie nas do kwestionowania rzeczywistości – pytania o naszą moralność, o zasady” – mówił Jeremy Irons, jeden z najpopularniejszych brytyjskich aktorów.
W trakcie swojej kariery, Irons występował w teatrze, wcielając się m.in. w najsłynniejsze postaci szekspirowskie, oraz w filmach – m.in. w „Misji” (1986) w reżyserii Rolanda Joffe, „Lolicie” (1997) Adriana Lyne’a czy „Skazie” (1992) Louisa Malle’a. Aktor został wyróżniony nagrodą Oscara w 1991 roku za swoją rolę w filmie „Druga prawda” (1990) Barbeta Schroedera. Choć unikał gry w filmach przeznaczonych dla szerokiej publiczności i starannie dbał o dobór ról, udało mu się zdobyć światową popularność.
Irons urodził się 19 września 1948 r. w miejscowości Cowes. Aktorstwo studiował w Bristol Old Vic Theatre School, choć w dzieciństwie zdradzał talent muzyczny – grał na harmonijce ustnej w szkolnej grupie The Four Pillars of Wisdom. Zasłynął z wykonania przeboju „Stairway to Heaven” grupy Led Zeppelin, zagranego właśnie na harmonijce.
Jako aktor zadebiutował w 1971 r. w londyńskim Wyndham’s Theatre , wcielając się w rolę Jana Chrzciciela w sztuce „Godspell”. Wyróżniała go elegancja sceniczna, dystyngowany sposób gry i intonacji.
Na ekranie filmowym po raz pierwszy pojawił się w 1980 r. w filmie „Niżyński” Herberta Rossa, biografii słynnego rosyjskiego tancerza. Irons zagrał Michaiła Fokina, tancerza i choreografa.
Następnym krokiem w jego karierze było przyjęcie kilku ról w telewizyjnych produkcjach. Uwagę krytyków zwrócił przede wszystkim rolą w serialu „Brideshead Revisited” (1981). W tym samym roku wystąpił w filmie „Kochanica Francuza” na podstawie powieści Johna Fowlesa, w reżyserii Karela Reisza, obok Maryl Streep.
Rok później zagrał w obrazie polskiego reżysera, Jerzego Skolimowskiego „Fucha”. Wcielił się w rolę polskiego robotnika, który pracuje w Londynie, nielegalnie remontując domy. Rola był niezwykła dla Ironsa, który przywykł do grywania bohaterów dystyngowanych, z „wyższych sfer”.
Lata 80. były niezwykle płodnym okresem w karierze Ironsa. Wystąpił m.in. w „Misji”, filmie opowiadającym historię misji, założonej przez jezuitów w XVIII-wiecznej Ameryce Południowej. Za rolę Ojca Gabriela, Irons otrzymał Złotą Palmę podczas festiwalu w Cannes. W 1988 r. otrzymał tę nagrodę ponownie, tym razem za rolę w filmie Davida Cronenberga „Nierozłączni”, w którym wystąpił w podwójnej roli bliźniaków – Elliota i Beverly Mantle’ów – światowej sławy ginekologów. W 1990 r. zagrał oskarżonego o zabójstwo żony barona Clausa von Buelowa w dramacie sądowym „Druga prawda”; za tę rolę został wyróżniony nagrodą Oscara. Rok później zagrał Józefa K. w filmie Cronenberga „Kafka” na podstawie książki „Proces” Franza Kafki.
Irons podejmował kontrowersyjne, trudne role, jak w „Skazie” Louisa Malle’a, gdzie zagrał 50-letniego lekarza, cieszącego się sławą i pozycją, który wdaje się w romans z 20-letnią narzeczoną swojego własnego syna. W „Lolicie”, na podstawie prozy Vladimira Nabokova, wystąpił w roli pedofila Humberta Humberta. Zagrał także w obrazie Bernardo Bertolucciego „Ukryte pragnienia” (1996), filmie „Dom dusz” (1993) na podstawie powieści Isabeli Allende a także w przeboju kinowym „Człowiek w żelaznej masce” (1998), gdzie wcielił się w postać muszkietera Aramisa.
Irons wielokrotnie wcielał się w rolę bohaterów literackich, jak w przypadku „Lolity”, „Domu dusz” czy „Człowieka w żelaznej masce” (na podstawie utworu Alexandra Dumasa). W 1984 r. zagrał w filmie „Miłość Swanna”, na podstawie prozy Marcela Prousta.
„Im starszy jestem, tym bycie aktorem coraz mniej mnie bawi. To samo zresztą myślę o sławie” – powiedział w jednym z wywiadów. Irons znany jest z tego, że unika rozgłosu, niechętnie spotyka się z prasą, nie dopuszcza pytań o swoje życie prywatne.
Ostatnio można było oglądać go w filmie „Appaloosa” (2008) wyreżyserowanym przez Eda Harrisa, thrillerze „Chciwość” (2011) J. C. Chandora, gdzie wystąpił obok Kevina Spaceyego. Na 2014 r. zapowiedziano premierę obrazu „A Magnificent Death From a Shattered Hand” Thomasa Jane’a, w którym wystąpi także Irons. (PAP)
pj/ abe/
