Warszawa 10.12.2010. Magdalena Abakanowicz przy swojej rzeźbie "Ptak". PAP/ A. Rybczyński
Magdalena Abakanowicz, Alina Szapocznikow, Andrzej Wróblewski otwierają listę 10. odsłony Kompasu Sztuki - rankingu najlepszych polskich artystów współczesnych, których aktywność twórcza przypada na okres od 1945 roku.
Kompas Sztuki – ranking najlepszych polskich artystów współczesnych powstaje od 2007 roku. „W rankingu 2020 wzięło udział 71 czołowych polskich galerii, zarówno prywatnych, jak i publicznych” – poinformowała PAP ekspert rynku sztuki Kama Zboralska, autorka rankingu.
Liderem KS 2020, po raz kolejny została wybitna rzeźbiarka Magdalena Abakanowicz podobnie jak w 2017 roku pokonała Alinę Szapocznikow. W sumie otrzymała 188 głosów.
Abakanowicz od lat znana jest prawie na wszystkich kontynentach. Po jej śmierci (20 kwietnia 2017 r.) nowojorska Marlborough Gallery, z którą artystka współpracowała kilkadziesiąt lat, przypomniała jej twórczość. W 2019 roku odbyła się prezentacja jej rzeźb najpierw w Muzeum Narodowym w Rydze a później, w rozszerzonej wersji w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku.
„W tym roku z okazji 90-lecia urodzin była planowana na czerwiec retrospektywna ekspozycja w Tate Modern w Londynie. Jej wyjątkowe rzeźby doceniane są też cenowo. W 2019 roku +Caminando+ – grupa 20 postaci zmieniła właściciela za ponad 8 mln złotych (Desa Unicum) – najwyższa cena w historii polskiego rynku aukcyjnego. Ostatnio sześć betonowych postaci zostało sprzedanych za 2 mln zł na aukcji DESA Unicum” – przypomniała Zboralska.
Alina Szapocznikow, która pierwsze miejsce KS miała w 2012 i 2013, dopiero kilkadziesiąt lat po śmierci zdobyła międzynarodowe uznanie. Zapoczątkowała je wystawa „Sculpture Undone 1955-1972” w 2011 roku w Centrum Sztuki Współczesnej WIELS w Brukseli, następnie prezentacje m.in. w Nowym Jorku i paryskim Centre Pompidou.
W 2017 r. w „The Hepworth Wakefield” po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii odbył się tak duży pokaz jej dzieł – 100 niezwykłych rzeźb, który uznano za jedno z najważniejszych wydarzeń kulturalnych. Rok później jej dokonania można było podziwiać w Staatliche Kunsthalle Baden-Baden, a wśród nich m.in. marmurowy rolls-royce - projekt rzeźby „My American Dream" (1970).
W 2019 roku „Przyjaźń” (1953) - socrealistyczny Pomnik Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, który po zmianach ustrojowych został usunięty z holu Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie i przez trzydzieści lat stał w prywatnym ogrodzie uzyskał cenę ponad 2 mln zł na aukcji DESA Unicum.
Trzecia lokata w rankingu 2020 przypadła Andrzejowi Wróblewskiemu, który w ciągu swojego krótkiego życia stworzył wstrząsające obrazy oddające wojenną traumę. Pokazywane były na wielu zagranicznych wystawach, m.in. na solowej prezentacji w Reina Sophia w Madrycie (2015), a projekt Trauma & Revival w Brukseli (2016), w Karlsruhe (2016–17) oraz w Moskwie (2017) i na documenta 14 w Atenach i Kassel (2017). Na początku marca br. została otwarta wystawa w Galerii Davida Zwirnera w Londynie - zestawiono jego wczesne prace z dokonaniami Paula Klee, którego Wróblewski bardzo cenił.
Czwarte miejsce zajął Wojciech Fangor, jedyny Polak który miał indywidualną wystawę w Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku. Jego słynne wirujące koła biją rekordy aukcyjne i są kupowane nawet za ponad 4,7 mln zł (DESA Unicum, 2018).
Na piątej pozycji znalazł się Tadeusz Kantor (lider KS w 2007, 2008 i 2012), który na świecie kojarzony jest przede wszystkim jako twórca teatru śmierci. Od niedawna stał się bohaterem gry komputerowej stworzonej przez belgijską grupę Tale of Tales (Aurle Harvey i Michael Samyn). Ceny jego prac przekraczają 1,7 mln zł (Desa Unicum, 2019). Od kilku lat, w Hucisku koło Gdowa, w Domu Twórczości Tadeusza Kantora i Marii Stangret - zaprojektowanym przez artystę - odbywają się rezydencje artystyczne. W 2018 r. jego rysunki były pokazane na wystawie w Spazio AB23 w Vicenza, we Włoszech.
Szóste miejsce przypadło Henrykowi Stażewskiemu, wybitnemu przedstawicielowi abstrakcji geometrycznej. Jeden z twórców awangardy i konstruktywizmu - zgodnie z jego zasadami Stażewski, negował prawo artysty do wyrażania siebie w dziele, uważając indywidualizm i subiektywizm za wrogów sztuki. Autor wyjątkowych reliefów (ponad 1 mln zł, DESA Unicum, 2018). W 2017 r. odbyła się prezentacja jego twórczości w Muzeum Narodowym w Gdańsku.
Siódmą pozycję zajął Jerzy Nowosielski, który stworzył własny kanon kobiecego piękna. Uwieczniał gimnastyczki, pływaczki, czasem blaszane naczynia, lub miasta pocięte drogami. Jest także autorem obrazów abstrakcyjnych i ikon, pisanych według reguł wschodniego kościoła. Jego prace są kupowane nawet i za 900 tys. zł. (DESA Unicum, 2018).
Ósme miejsce zajął Roman Opałka, który międzynarodowe uznanie zdobył już za życia, dzięki „obrazom liczonym”. Jego dzieła znajdują się m.in. w MoMA i Muzeum Guggenheima w Nowym Jorku oraz w Centre Pompidou w Paryżu. W 2017 r. w Sotheby’s jego praca została wylicytowana za ponad 500 tys. funtów. Rok później w Desie Unicum obraz także z tego cyklu za 2,5 mln zł.
Pierwszą dziesiątkę 10. Kompasu Sztuki zamykają: Władysław Strzemiński - twórca unizmu, czołowy przedstawiciel polskiej awangardy oraz Mirosław Bałka - artysta poruszający w swojej konceptualnej, minimalistycznej sztuce sprawy ostateczne; od lat obecny w międzynarodowym obiegu sztuki.
W Kompasie Sztuki 2020 pojawili się też - ale na dalszych miejscach - także młodzi artyści, czołówka Kompasu Młodej Sztuki: Kamil Kukla, Karolina Jabłońska, Bartosz Kokosiński, Agata Kus i Irmina Staś.
„Kompas Sztuki podobnie jak Kompas Młodej Sztuki jest cenną wskazówką dla kolekcjonerów, inwestorów oraz galerii, domów aukcyjnych i samych artystów. Pełni też istotną rolę edukacyjną” - podsumowała Zboralska.
Pełna lista na www.kompassztuki.pl (PAP)
autorka: Anna Bernat
abe/ pat/
