Olga Tokarczuk. Fot. PAP/M. Kulczyński
Książka „Bieguni” Olgi Tokarczuk znalazła się na długiej liście nominowanych do jednej z najważniejszych amerykańskich literackich nagród - National Book Award - podaje „The New Yorker”. Książka polskiej pisarki nominowana jest w nowej kategorii nagrody - przekład na język angielski.
Tłumaczenie "Biegunów" (książkę na angielski przetłumaczyła Jennifer Croft) zostało już w tym roku nagrodzone Międzynarodową Nagrodą Bookera, najważniejszą brytyjską nagrodą literacką.
"Bieguni" to literacka monografia zjawiska ruchliwości, poruszania się, niepokoju podróżnego. Zdaniem autorki, turystyka stała się współczesnym sposobem zaspokajania bardzo starego, atawistycznego, nomadycznego popędu. Osią, wokół której autorka zbudowała książkę, nie jest postać, jakaś historia, tylko fenomen, jakim jest podróżowanie. Tytuł książki "Bieguni" nawiązuje do nazwy rosyjskiej sekty z XVIII wieku, której członkowie uważali, że świat jest dziełem szatana, a kiedy się zatrzymujemy, szatan ma do nas najlepszy dostęp. Żeby uciec przed diabłem, musimy się cały czas poruszać. Tokarczuk pisze, że spotkała współczesnych biegunów, niedobitków tej sekty, którzy przez cały czas przemieszczają się metrem po Moskwie.
Autorka opisuje świat współczesnych Biegunów, permanentnych podróżników, którzy mają swoje produkty, kosmetyki podróżne (małe tubki past, miniaturowe szamponiki, składane szczoteczki do zębów, jednorazowe kapcie), swoje choroby, związane ze zmianami czasu, własny język: prosty, sfunkcjonalizowany angielski. Istnieje nawet odrębna gałąź psychologii, która ich opisuje - psychologia podróżna.
Gdy w 2008 roku Tokarczuk odbierała Literacką Nagrodę Nike za "Biegunów", powiedziała: "To jest to książka o tęsknocie fragmentu za całością, tęsknocie do tego, co przeczuwamy jako całość. W tym sensie jest to książka, która wyraża wołanie współczesnego człowieka żyjącego w takim rozedrganym, rozkawałkowanym świecie o sens, o całościowy sens, który odpowiadałby na wszystkie pytania jednym zdaniem, jednym aforyzmem" - powiedziała pisarka.
Szefowa jury Bookera Lisa Appignanesi powiedziała w maju tego roku, wręczając polskiej pisarce Międzynarodową Nagrodę Bookera za "Biegunów": "Tokarczuk jest pisarką o wspaniałej błyskotliwości, wyobraźni i polocie literackim", a w nagrodzonej książce "za pomocą zadziwiających zestawień przenosi nas przez galaktykę przyjazdów i odjazdów, historii i dygresji, jednocześnie zgłębiając sprawy bliskie współczesności i kłopotliwemu położeniu ludzkości - gdzie tylko plastikowi udaje się uciec od śmiertelności".
The National Book Awards (jedne z najbardziej prestiżowych nagród literackich w USA, ustanowione w 1936 przez American Booksellers Association. Od 1950 otrzymują je autorzy amerykańscy za wydaną w danym roku publikację w kategoriach "poezja", "literatura faktu", "literatura piękna" i "literatura młodzieżowa". W tym roku po raz pierwszy nagroda zostanie przyznana także w kategorii "przekład na język angielski". Nazwiska laureatów ogłaszane są w listopadzie.
Na liście nominowanych w kategorii "przekład na język angielski" jest dziesięć książek. Poza "Biegunami" - zatytułowanymi po angielsku "Flights" - nominowani są: irańczyk Negar Djavadii za "Disoriental", Roque Larraquy z Argentyny za "Comemadre", Dunya Mikhail z Iraku za "The Beekeeper: Rescuing the Stolen Women of Iraq", Perumal Murugan z Indii za "One Part Woman", Norweżki: Hanne Orstavik z Norwegii za "Love" i Gunnhild Oyehaug za "Wait, Blink: A Perfect Picture of Inner Life", Włoch Domenico Starnone za "Trick" (książka, która w Polsce ukazała się pt. "Psikus", pochodząca z Japonii Yoko Tawada za "The Emissary" oraz Rosjanka, Tatiana Tołstoj za "Aetherial Worlds".
Olga Tokarczuk urodziła się w 1962 roku w Sulechowie. Z wykształcenia jest psychologiem. Jej debiut powieściowy to wydana w 1993 roku książka "Podróż ludzi Księgi", dwa lata później ukazała się jej kolejna książka - "E.E.". Ogromny sukces doniosła trzecia powieść Tokarczuk pt. "Prawiek i inne czasy" (1996), za którą pisarka w 1997 roku otrzymała Paszport Polityki. W tym samym, 1997 roku otrzymała nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Rok później w księgarniach pojawił się "Dom dzienny, dom nocny" - książka zainspirowana historią okolicy, gdzie pisarka mieszkała – Sudetami i wsią Nowa Ruda. Inne książki Tokarczuk to m.in. "Gra na wielu bębenkach" (2001), esej "Lalka i perła" (2000) i "Ostatnie historie" (2003), "Prowadź swój pług przez kości umarłych" (2009), "Księgi Jakubowe" (2014). Wiosną tego roku ukazała się jej nowa książka - "Opowiadania bizarne".
Kolejna książka laureatki Bookera, Olgi Tokarczuk, ukaże się prawdopodobnie pod koniec 2019 r. Będzie to saga rozgrywająca się Dolnym Śląsku, panorama historyczna na miarę wcześniejszych "Ksiąg Jakubowych" - powiedziała PAP prezes Wydawnictwa Literackiego Anna Zaremba-Michalska. (PAP)
autor: Agata Szwedowicz
aszw/ agz/
