Piotr Domalewski. Fot. PAP/R. Guz
Piotr Domalewski, Teatr 21, Artur Liebhart, Mira Marcinów, Małgorzata Mirga-Tas, Ania Karpowicz, duet Siksa oraz studio Different Tales zostali laureatami 28. edycji Paszportów „Polityki”. Nagrodę specjalną Kreatora Kultury przyznano Bożenie i Lechowi Janerkom.
W kategorii film Paszport "Polityki" otrzymał twórca "Jak najdalej stąd" Piotr Domalewski za "konsekwencję w egzorcyzmowaniu polskich kompleksów, odwagę mierzenia się z problemami podzielonych rodzin i wsłuchiwanie się w głos Polaków na emigracji".
"Chciałbym zadedykować nagrodę wszystkim ludziom, którzy przyczynili się do powstania tego filmu, wszystkim, którzy w niego uwierzyli i pomogli mi, żeby film ujrzał światło dzienne w tych trudnych, pandemicznych warunkach. Kochani, pracowaliśmy razem, pracujemy nadal i mam nadzieję, że - jeśli jeszcze się mną nie znudziliście - przed nami wiele wyzwań. Jesteście wspaniałymi artystami" - mówił Domalewski, odbierając nagrodę. Reżyser przekazał również szczególne podziękowania autorowi zdjęć, Piotrowi Sobocińskiemu, którego "osobista historia, doświadczenia i emocje posłużyły za kanwę do napisania scenariusza".
Nagroda w kategorii teatr powędrowała do Teatru 21, którego założycielką jest Justyna Sobczyk, a aktorami - osoby z zespołem Downa i autyzmem. Grupę doceniono za "przedstawienia uczące wrażliwości na to, co nieoczywiste i dawanie wspaniałego przykładu praktykowania różnorodności, włączania i współpracy na poziomie ludzkim, społecznym, artystycznym i instytucjonalnym".
Jak podkreśliła Sobczyk podczas gali, to "historyczny moment", ponieważ "po raz pierwszy artyści z niepełnosprawnością intelektualną otrzymują tak prestiżowe wyróżnienie". "To jest ważny moment nie tylko dla nas, ale też dla wszystkich osób z niepełnosprawnościami w Polsce. Nagrodę tę przeznaczymy na nasz pierwszy dom, którego przez 15 lat nie mieliśmy i na remont Centrum Sztuki Włączającej, które właśnie powołujemy w Warszawie" - poinformowała.
Paszportem "Polityki" w dziedzinie literatura uhonorowano Mirę Marcinów za debiut prozatorski "Bezmatek", czyli "intensywną opowieść o relacji córki i matki, o życiu i umieraniu", której wybitność "wykracza daleko poza temat żałoby, dotyczy też języka literackiego - zarazem wywrotowego i precyzyjnego". Twórczyni zadedykowała nagrodę "wszystkim kobietom, które wychodzą dziś na ulice i walczą o wolność". "Wchodząc tutaj do studia, mogłam zdjąć maseczkę, ale nie mogę nie pokazać tego, z czym się identyfikuję i kibicuję. Życzę wam wytrwałości w mówieniu, opowiadaniu, odzyskiwaniu głosu" - powiedziała, podnosząc do góry maseczkę z błyskawicą.
Małgorzata Mirga-Tas odebrała nagrodę w kategorii sztuki wizualne za "sztukę, która efektownie, niebanalnie i mądrze opowiada o tożsamości i dziedzictwie, a także za szukanie w tradycji Romów ciągle aktualnych wartości i uniwersaliów". Z kolei Martę Malinowską, Jacka Brzezińskiego i Artura Ganszyńca ze studia Different Tales wyróżniono w kategorii kultura cyfrowa za "tworzenie wciągających opowieści opartych na słowie, oszczędnie korzystających z obrazu i dźwięku, ale po mistrzowsku wykorzystujących medium gry video".
W kategorii muzyka poważna doceniono Anię Karpowicz za "konsekwencję i skuteczność w promowaniu zapomnianej muzyki XX w. oraz muzyki współczesnej, w tym twórczości młodych kompozytorek", a także za "stworzenie Hashtag Ensemble i festiwalu WarszeMuzik". W dziedzinie muzyka popularna zwyciężył duet Siksa. "Za muzyczne działania, które prowokowały, drażniły, ale wyprzedziły swój czas. Za punkowy krzyk, który stał się artystycznym paliwem dla ulicznych wydarzeń i manifestacji, ale nie przestał być oryginalnym własnym głosem" - podkreśliła kapituła w uzasadnieniu werdyktu.
Laureatami nagrody specjalnej - tytułu Kreatora Kultury - zostali Bożena i Lech Janerkowie. "Za najwspanialszą w polskiej muzyce rozrywkowej opowieść o niezależności, snutą przez dekady w zespole Klaus Mitffoch, a później na autorskich płytach. Opowieść, której nie dogonił lukratywny wieprz i w której wszystko było dobrze i wszystko w sam raz. Także dzięki temu, że snuta była przez dwoje muzyków będących dla siebie oparciem. Za wygłoszony własnym językiem manifest niepodległości aktualny do dziś" - uzasadniono werdykt.
W specjalnym nagraniu video artyści podziękowali za wyróżnienie i zwrócili uwagę, że "o kulturze nie wolno zapominać". "Młodzieży, dzieciom mówię: kupcie sobie po słowniku języka polskiego, wyrazów obcych - w tej chwili jest Wikipedia - i zaglądajcie tam często. Cieszcie się słowem, mówcie, opowiadajcie, twórzcie" - mówił Lech Janerka. Muzyk wyraził także radość, że kapituła doceniła jego żonę, bez której - jak zaznaczył - "nie dodreptałby do tego miejsca, w którym jest". "Wszystkiego bym się spodziewała, tylko nie tego, że dostanę tytuł Kreatora Kultury. Kultura zawsze była dla mnie ogromnie ważna, ale że akurat taki zaszczyt mnie spotkał to jestem po prostu dumna i brak mi słów" - przyznała Bożena Janerka.
Nagrodę specjalną Kultura Zdalna wręczono Arturowi Liebhartowi. Dyrektora festiwalu Millennium Docs Against Gravity uhonorowano za "skuteczne przeniesienie w hybrydową normalność największego festiwalu filmowego w Polsce, twórcze przeobrażenie projektu, który - choć realizowany był zdalnie - pozostał tak bliski ponad 170 tys. odbiorców", a także za "sukces, który dla pozostałych twórców kultury jest źródłem inspiracji, a czasem zwykłej otuchy".
Jak podkreślił Liebhart odbierając Paszport, nagrodę tę odbiera jako wyraz uznania dla całego zespołu przygotowującego festiwal. "Wyrażam również nadzieję - którą chyba wszyscy ze mną dzielą - iż będę jedynym w historii Paszportów +Polityki+ odbiorcą takiej nagrody, a kultura wróci na swoje miejsce i będziemy ją przeżywać, konsumować tam, gdzie ona być powinna, czyli w realu" - podsumował.
Paszporty "Polityki" przyznawane są młodym twórcom, którzy "w szczególny i niestandardowy sposób przyczyniają się do krzewienia kultury polskiej w kraju i na świecie". Nagrody wręczane są od 1993 r. w kategoriach: film, teatr, sztuki wizualne, muzyka poważna, muzyka popularna, a także - od 2016 r. - w kategorii kultura cyfrowa.
W ubiegłym roku Paszportami "Polityki" nagrodzono: Bartosza Bielenię, Weronikę Szczawińską, Dominikę Słowik, Weronikę Gęsicką, Jakuba Józefa Orlińskiego, Błażeja Króla oraz Dawida Ciślaka. (PAP)
autorka: Daria Porycka
dap/ aszw/
