Cudowny obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem z kościoła w Paczółtowicach. Fot. PAP/J. Bednarczyk
Muzeum Narodowe w Krakowie przygotowało specjalny pokaz XV-wiecznego obrazu Matki Boskiej z Dzieciątkiem z kościoła w Paczółtowicach niedaleko Krzeszowic. Wtorkową prezentacją w Europeum placówka zapoczątkowała nowy cykl wystawienniczy - Cudowna moc sztuki.
Nazwa cyklu nawiązuje do corocznej krakowskiej imprezy - Cudownej Mocy Bukietów, w ramach której odbywa się konkurs na najpiękniejszy bukiet. Termin Cudownej Mocy Bukietów zbiega się ze świętem Matki Boskiej Zielnej - 15 sierpnia.
„Od paru lat podziwiam panią Lilianę Sonik, która rozpoczęła projekt Cudowna Moc Bukietów, przywracający nam pamięć o polskich kwiatach i ziołach (…)” – powiedziała na wtorkowej konferencji prasowej dyrektor Muzeum Narodowego Zofia Gołubiew i dodała, że zaangażowanie Muzeum w projekt będzie polegać na organizacji cyklu Cudowna moc sztuki.
W ramach cyklu, przewidzianego na najbliższe lata, Europeum ma prezentować obrazy z motywami florystycznymi. „Zgodnie z naszą zasadą to będą dzieła bardzo wysokiej klasy. Taki też jest obraz Matki Boskiej z Paczółtowic” – podkreśliła Gołubiew.
„Matka Boska z Dzieciątkiem” z kościoła w Paczółtowicach to jeden z najpiękniejszych wizerunków maryjnych gotyckiego malarstwa tablicowego w Małopolsce. Kurator wystawy Filip Chmielewski powiedział PAP, że autor malowidła jest nieznany, ale na pewno był przedstawicielem szkoły krakowskiej. Obraz powstał też nieco wcześniej niż kościół w Paczółtowicach, a jego początkowe losy nie są dokładnie znane.
„Matka Boska z Dzieciątkiem” z kościoła w Paczółtowicach to jeden z najpiękniejszych wizerunków maryjnych gotyckiego malarstwa tablicowego w Małopolsce. Kurator wystawy Filip Chmielewski powiedział PAP, że autor malowidła jest nieznany, ale na pewno był przedstawicielem szkoły krakowskiej. Obraz powstał też nieco wcześniej niż kościół w Paczółtowicach, a jego początkowe losy nie są dokładnie znane.
Obraz namalowany temperą na desce lipowej, datowany na lata 1460-1470, stanowił pierwotnie korpus gotyckiego tryptyku. Dziś jest ozdobą barokowej nastawy ołtarza głównego w XV-wiecznym drewnianym kościele pw. Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Paczółtowicach.
Maria, trzymająca na prawej ręce małego Jezuska, stoi na łące pełnej kwiatów i ziół, za plecami ma leśny gaj, a u stóp – sierp księżyca. Postać Matki Boskiej otaczają promienie słoneczne. Całość dopełniają dwa małe anioły w górnych narożach obrazu trzymające banderole z tekstem antyfony maryjnej. Fundatorem dzieła był prawdopodobnie ówczesny dziedzic wsi Jan Paczółtowski herbu Topór.
W paczółtowskim wizerunku Marii dopatrywano się złożonych znaczeń. Miało to być m.in. nawiązanie do symboliki „ogrodu zamkniętego” (hortus conclusus), wizji apokaliptycznej z Objawienia św. Jana bądź bezpośrednio do patronki kościoła – Królowej Nieba i Ziemi.
Obraz jest jednym z nielicznych przykładów przechowania gotyckiego malowidła ołtarzowego w miejscu jego przeznaczenia. Nieprzerwana obecność wizerunku Marii w ołtarzu wynika prawdopodobnie z kultu, jakim cieszył się od dawna. Otaczająca go aura cudowności usankcjonowana została poprzez akt koronacji obrazu koronami biskupimi w 2001 r.
„Obraz inaczej prezentuje się w naszym ponad 500-letnim drewnianym kościółku, który – tak jak Matkę Boską na obrazie - otaczają lasy i łąki. Wierzymy, że pokaz w Europeum posłuży i sztuce, i wierze, że odwiedzający to miejsce doświadczą nie tylko doznań estetycznych, ale i tych związanych z wiarą” – powiedział ks. proboszcz parafii w Paczółtowicach Ryszard Pałka.
Podziękował też Muzeum Narodowemu za konserwację malowidła i stworzenie kopii, która w czasie prezentacji oryginału w Europeum znajduje się w ołtarzy paczółtowickiej świątyni.
„Matkę Boską z Dzieciątkiem” z Paczółtowic można oglądać w Europeum – Ośrodku Kultury Europejskiej, oddziale Muzeum Narodowego w Krakowie, do 18 października. Pokazowi towarzyszą koncerty, wykłady i spotkania poświęcone florystyce i Matce Boskiej Paczółtowskiej.
Jak zwróciła uwagę Liliana Sonik, współcześni chrześcijanie inaczej odbierają motywy florystyczne na obrazie niż chrześcijanie w XV w. Przed wiekami – mówiła – rośliny pełniły także funkcje ewangelizacyjne. Orlik np. symbolizował siedem boleści maryjnych lub samotne cierpienie, poziomka z kolei mówiła m.in. o pokorze, bo jest malutka, i o zmartwychwstaniu, bo odradza się na wiosnę. Ks. Pałka dodał, że niegdyś też święto Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny zwane było świętem Matki Boskiej Jagodnej. (PAP)
bko/ pz/
