Przedstawiono projekt obchodów stulecia awangardy w Polsce

W 2017 roku minie sto lat od pierwszej znaczącej manifestacji polskiej awangardy. By nadać tej rocznicy odpowiednią rangę, trzy muzea, które posiadają najbogatsze zbiory sztuki awangardowej – Muzeum Narodowe w Warszawie, Muzeum Narodowe w Krakowie i Muzeum Sztuki w Łodzi – wyszły z inicjatywą obchodów stulecia awangardy.

Dyrektorka Muzeum Narodowego Agnieszka Morawińska przypomniała, że z pomysłem, aby wystawami, koncertami, spektaklami, wykładami i konferencjami naukowymi uczcić stulecie awangardy w Polsce, wystąpił Jarosław Suchan, dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi. W ciągu tygodnia 50 instytucji zainteresowało się tym projektem, a z każdym dniem przybywają kolejne. "Teraz trzeba się zastanowić jak przygotować program obchodów stulecia ruchu awangardowego w Polsce, jak przypomnieć najważniejsze postaci i zjawiska awangardy międzywojennej i jak opisać jej wpływy na współczesną kulturę" - powiedziała Morawińska.

Podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta Wojciech Kolarski poinformował, że Andrzej Duda będzie patronował temu wydarzeniu. Awangarda jest wspaniałą przygodą polskiej sztuki, jest częścią historii Polski. Jest ważnym nurtem polskiej kultury - tłumaczył Kolarski. Dodał, że rocznica zbiegnie się z obchodami stulecia niepodległości Polski.

Za symboliczny początek polskiej awangardy można uznać otwarcie 4 listopada 1917 roku I Wystawy Ekspresjonistów Polskich w siedzibie krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Wydarzenie to zapowiadało niezwykłą aktywność twórców tego nurtu w dwudziestoleciu międzywojennym. Na ekspozycji zaprezentowano niemal 100 dzieł osiemnastu artystów, a spośród jej uczestników wyłoniła się grupa późniejszych formistów, aktywnie tworzących i propagujących idee nowej sztuki.

Minister poinformował, że Kancelaria Prezydenta weźmie czynny udział w obchodach stulecia awangardy; będzie, bowiem gospodarzem wystawy "Formiści" w Pałacu Prezydenckim. "To dobra okazja, aby odwiedzający Pałac Prezydencki goście mogli poznać ważne zjawisko w kulturze polskiej, jakim była awangarda" - podkreślił.

Jak powiedział Andrzej Szczerski, dyrektor ds. naukowych krakowskiego Muzeum Narodowego, które współorganizować będzie wystawę „Formiści", poświęcona ona będzie rzadko eksponowanemu nurtowi - sztuce religijnej artystów tworzących tę awangardową formację. Narodowy i religijny aspekt awangardy będzie widoczny w dziełach 10 formistów, m.in. Andrzeja i Zbigniewa Pronaszków. Pokazana zostanie bodaj najpiękniejsza polska rzeźba sakralna Pieta Pronaszki - poinformował Szczerski.

"Piszemy na nowo historię polskiej nowoczesności, chcemy pokazać fenomenalną ciągłość awangardy w kulturze polskiej" - podkreślił Szczerski. Jak dodał, Muzeum Narodowe w Krakowie w związku z obchodami stulecia awangardy organizuje swoją własną wystawę w kamienicy Szołayskich pt. "Potęga awangardy" we współpracy z BOZAR w Brukseli.

Muzeum Narodowe w Warszawie natomiast zaprezentuje na wystawie rzadko pokazywany własny zbiór grafiki i rysunków artystów polskiej awangardy. Widzowie będą mieli okazję obejrzeć prace przedstawicieli najważniejszych ugrupowań – ekspresjonistów, formistów, lwowskich surrealistów, Buntu, BLOKu, Praesensu, grupy a.r. oraz Grupy Krakowskiej.

Za symboliczny początek polskiej awangardy można uznać otwarcie 4 listopada 1917 roku I Wystawy Ekspresjonistów Polskich w siedzibie krakowskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuk Pięknych. Wydarzenie to zapowiadało niezwykłą aktywność twórców tego nurtu w dwudziestoleciu międzywojennym. Na ekspozycji zaprezentowano niemal 100 dzieł osiemnastu artystów, a spośród jej uczestników wyłoniła się grupa późniejszych formistów, aktywnie tworzących i propagujących idee nowej sztuki. Należeli do nich: Leon Chwistek, Tytus Czyżewski, Zbigniew Pronaszko oraz Henryk Gotlib, Jan Hrynkowski, Tymon Niesiołowski i Andrzej Pronaszko.

Awangarda miała zasięg ogólnoeuropejski i w decydujący sposób wpłynęła na rozwój nowoczesnej myśli estetycznej oraz praktyki artystycznej na całym świecie. Związani z nią twórcy prezentowali nowe spojrzenie na formę i funkcję sztuki, a wyróżniające ją cechy – otwartość na eksperyment, nieustające poszukiwanie nowych form – bezpośrednio wpłynęły na działalność kulturotwórczą późniejszych pokoleń. Polska stanowiła w owym czasie ważny ośrodek tego ruchu, a rodzimi artyści wnieśli do niego oryginalną jakość.

Dzieła Władysława Strzemińskiego, Katarzyny Kobro, Stanisława Ignacego Witkiewicza, Tadeusza Peipera, Szymona Syrkusa stanowiły liczący się głos w międzynarodowej dyskusji na temat nowoczesności; za sprawą ich osiągnięć Polska stała się ważnym punktem na mapie światowej kultury.

Według Piotra Rypsona, dyrektora naukowego MN w Warszawie, awangarda radykalnie odmieniła charakter naszej kultury, przesądzając o dalszym rozwoju sztuk wizualnych, literatury, filmu, teatru, architektury, a także przekształcając w istotny sposób naszą rzeczywistość. "Setna rocznica narodzin ruchu awangardowego w Polsce to doskonała okazja, by zwrócić uwagę publiczności na rangę tego zjawiska i zaznaczyć, jak dużą rolę odgrywa ono w kształtowaniu współczesnej kultury. Mimo bowiem przemożnego wpływu na obecny kształt ludzkiego środowiska – od urbanistyki i architektury począwszy, poprzez wzornictwo przemysłowe i modę, na wizualnych kodach masowej komunikacji kończąc – znaczenie awangardy wciąż pozostaje społecznie słabo rozpoznane" - podkreślił Rypson. (PAP)

abe/ woj/

Na zdjęciu - od lewej: przedstawiciel Polskiego Komitetu ds. UNESCO Leszek Kolankiewicz, podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Wojciech Kolarski, dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie Agnieszka Morawińska, naczelnik wydziału ds. polityki pamięci w Departamencie Dziedzictwa Kulturowego MKiDN Marcin Komosa, dyrektor Muzeum Sztuki w Łodzi Jarosław Suchan podczas konferencji prasowej poświęconej obchodom stulecia awangardy w Polsce w Muzeum Narodowym w Warszawie. Fot. PAP/M. Obara