Rok 2013 w muzealnictwie i plastyce pod znakiem Rothki

Na wystawie w Muzeum Narodowym w Warszawie pokazano 17 obrazów, reprezentujących każdy etap malarstwa Rothki. Zdaniem krytyków sztuki Rothko, w swoich pracach odwołując się do zmysłów i uczuć widzów, wykorzystywał je i przez to wyrażał emocje i niepokoje egzystencji.

Na wystawie w Muzeum Narodowym w Warszawie pokazano 17 obrazów, reprezentujących każdy etap malarstwa Rothki. (...) Te wielkoformatowe prace biją obecnie rekordy na rynku sztuki. Obraz Rothki "Pomarańczowe, czerwone, żółte" jest najdroższym na świecie dziełem sztuki współczesnej, sprzedanym w zeszłym roku za 87 mln dol.

Na wystawie znalazły się prace realistyczne i surrealizujące, abstrakcyjne oraz najbardziej znane i cenione obrazy z nurtu określanego, jako malarstwo płaszczyzn barwnych. Te wielkoformatowe prace biją obecnie rekordy na rynku sztuki. Obraz Rothki "Pomarańczowe, czerwone, żółte" jest najdroższym na świecie dziełem sztuki współczesnej, sprzedanym w zeszłym roku za 87 mln dol. Obrazy ze zbiorów National Gallery of Art w Waszyngtonie prezentowano od początku czerwca do końca sierpnia.

Do najważniejszych wydarzeń w polskim muzealnictwie w 2013 r. należy otwarcie po wielomiesięcznym remoncie w nowej aranżacji dwóch stałych galerii w Muzeum Narodowym w Warszawie. W styczniu otwarto "Galerię Sztuki XX i XXI wieku". Pokazano tam prace polskich artystów od Stanisława Ignacego Witkiewicza i Xawerego Dunikowskiego po Wilhelma Sasnala i Katarzynę Kozyrę. Z kolei w grudniu otwarto w Muzeum "Galerię Sztuki Średniowiecznej". Znajdują się w niej głównie obiekty z okresu późnego średniowiecza (XIV-XVI w.) pochodzące z różnych regionów Polski. Ekspozycję uzupełniają eksponaty z zachodniej Europy. Warszawska kolekcja średniowieczna uważana jest za najbogatszy zbiór sztuki tego okresu w Polsce.

Także w Muzeum Narodowym we Wrocławiu po remoncie części sal pod koniec listopada otwarto w nowej aranżacji ekspozycję "Sztuka polska XVII-XIX wieku". Otwarcie to było jednym z elementów obchodów 65-lecia placówki.

We wrocławskim Muzeum Narodowym pokazano wystawę "Od Cranacha do Picassa", która zgromadziła większą publiczność niż pokaz prac Rothki. Od połowy marca do początku czerwca zobaczyło ją około 60 tys. osób. Na wystawie pokazano ponad 60 dzieł powstałych od XVI w. po lata siedemdziesiąte XX w. ze zbiorów Fundacji Santander, w tym 52 obrazy. Trzon ekspozycji stanowiły prace najważniejszych malarzy hiszpańskich i artystów współpracujących z dworem hiszpańskim(wśród nich m.in. obraz El Greca "Chrystus ukrzyżowany", z późnego okresu twórczości malarza). Wśród kilkudziesięciu obrazów znalazły się prace m.in. Cranacha Starszego, El Greco, Obok nich zobaczyć można było dzieła twórców z Włoch, Francji, Niderlandów i Niemiec (Tintoretta, van Dycka).

We wrocławskim Muzeum Narodowym pokazano wystawę "Od Cranacha do Picassa", która zgromadziła większą publiczność niż pokaz prac Rothki. Od połowy marca do początku czerwca zobaczyło ją około 60 tys. osób. Na wystawie pokazano ponad 60 dzieł powstałych od XVI w. po lata siedemdziesiąte XX w. ze zbiorów Fundacji Santander, w tym 52 obrazy.

Z kolei Fundacja im. Raczyńskich przy Muzeum Narodowym w Poznaniu od marca prezentuje w salach Pałacu Prezydenckiego w Warszawie obrazy z kolekcji Galerii Rogalińskiej. Wśród nich jest kilkanaście kompozycji Jacka Malczewskiego. Towarzyszą im obraz Olgi Boznańskiej, Vlastimila Hofmana, Michała Wywiórskiego, Stanisława Kamockiego, Wojciecha Weissa i Włodzimierza Tetmajera. Ekspozycja ma zdobić wnętrza Pałacu do końca 2014 r.

Od drugiej połowy stycznia do drugiej połowy kwietnia w siedzibie prezydenta pokazywano część zbiorów z kolekcji Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie. Na wystawie zatytułowanej "Jaka sztuka dziś, taka Polska jutro" pokazano prace m.in. Pawła Althamera (rzeźbę "Guma" przedstawiającego mieszkańca z warszawskiej Pragi), Rafała Bujnowskiego, Wilhelma Sasnala, Piotra Uklańskiego, Artura Żmijewskiego i Aliny Szapocznikow. W maju Muzeum w swojej warszawskiej siedzibie zorganizowało wystawę "W sercu kraju" - pierwszą tak obszerną prezentację swoich zbiorów; pokazano 150 dzieł artystów z całego świata.

Po raz pierwszy część swoich zbiorów pokazało też Muzeum Historii Żydów Polskich. Od października w sali wystaw czasowych Muzeum można oglądać ponad 400 przedmiotów-pamiątek spośród ponad 3 tys. ofiarowanych lub użyczonych muzeum. Budynek Muzeum Historii Żydów Polskich od kwietnia dostępny jest dla publiczności. Obok sali wystaw czasowych działają sale projekcyjne i warsztatowe Centrum Edukacyjnego oraz wielofunkcyjna sala - audytoryjna, kinowa i koncertowa. Wystawa główna muzeum ma być otwarta w 2014 r.

Rok 2013 r. w muzealnictwie polskim to także ważne znaczące wystawy monograficzne. W Muzeum Narodowym w Warszawie po wystawie Rothki otwarto wystawę "Guercino. Triumf baroku". Zobaczyć można na niej ponad 30 obrazów włoskiego mistrza ze zbiorów Pinacotecca Civica di Cento. W Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku pokazywana była retrospektywna wystawa prac Magdaleny Abakanowicz. Najstarsze prezentowane prace pochodziły z lat 70. XX wieku, najmłodsze powstały na początku XXI wieku.

W muzeum Narodowym w Krakowie pokazano trzy duże wystawy monograficzne. Bohaterem jednej z nich był Edward Dwurnik; z okazji 70 rocznicy urodzin artysty pokazano blisko 150 jego prac. Druga wystawa poświęcona była jednemu z najwybitniejszych architektów okresu międzywojennego Adolfowi Szyszko-Bohuszowi - kierownikowi odbudowy Zamku Królewskiego na Wawelu, któremu w znacznym stopniu zawdzięczamy obecny wygląd Wzgórza Wawelskiego.

Do grupy ważnych wystaw zalicza się również szereg ekspozycji związanych z przypadającą w tym roku 150. rocznicą wybuchu powstania styczniowego, m.in. w Krakowie, Kielcach, Radomiu, Warszawie. W Krakowie pokazano m.in. bardzo rzadko wystawiane cykle rysunków Artura Grottgera: "Warszawa", "Warszawa II", "Polonia", "Lithuania", "Wojna". W Warszawie zaprezentowano zaś multimedialną wystawę "1863. Gra o niepodległość" przygotowaną przez Muzeum Historii Polski.

W Muzeum Narodowym w Krakowie pokazano także pierwszą w Polsce retrospektywną wystawę prac pochodzącego z Ameryki Południowej malarza Roberto Matty, uznawanego za ostatniego z wielkich mistrzów surrealizmu; jego twórczość wywarła ogromny wpływ na amerykański ekspresjonizm abstrakcyjny. Z kolei w krakowskim Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha pokazano blisko 200 ilustracji książkowych i grafik czołowego przedstawiciela surrealizmu Maksa Ernsta.

Do grupy ważnych wystaw zalicza się również szereg ekspozycji związanych z przypadającą w tym roku 150. rocznicą wybuchu powstania styczniowego, m.in. w Krakowie, Kielcach, Radomiu, Warszawie. W Krakowie pokazano m.in. bardzo rzadko wystawiane cykle rysunków Artura Grottgera: "Warszawa", "Warszawa II", "Polonia", "Lithuania", "Wojna". W Warszawie zaprezentowano zaś multimedialną wystawę "1863. Gra o niepodległość" przygotowaną przez Muzeum Historii Polski.

MHP wspólnie z Muzeum Zamojskim przygotowało z okazji 600-lecia unii polsko-litewskiej w Horodle wystawę dokumentów unii polsko-litewskich z późnego średniowiecza i wczesnej epoki nowożytnej, a także fragmenty poezji okolicznościowej m.in. zapomnianego poematu Marii Konopnickiej poświęconego uroczystościom horodelskim z 1861 r.

Inną wystawę MHP poświęciło autorowi słynnych „Szkiców piórkiem” Andrzejowi Bobkowskiemu w 100. rocznicę urodzin pisarza. Można ją wirtualnie zwiedzić na platformie Google Cultural Institute.

Pod koniec roku głośno zrobiło się o otwartej we wrześniu wystawie "British British, Polish Polish" w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, będącej próbą konfrontacji współczesnej sztuki polskiej i brytyjskiej. Stało się to za sprawą pokazywanego tam filmu Jacka Markiewicza z 1993 r. "Adoracja". Pokazuje on nagiego artystę ocierającego się o figurę Jezusa na krzyżu. Przeciw filmowi protestowały środowiska katolickie, a także niektórzy politycy. (PAP)

dsr/ abe/ ls/