Filharmonia Podlaska. 2009 r. Fot. PAP/A. Reszko
W Litewskiej Filharmonii Narodowej w Wilnie w środę odbyła się premiera "Oratorium Ponarskiego". To pierwszy utwór muzyczny poświęcony pamięci ofiar największej zbrodni dokonanej podczas II wojny światowej na ludności żydowskiej i polskiej na dawnych Kresach.
"Oratorium Ponarskie" skomponowane przez Maxa Fedorova w wykonaniu Chóru Opery i Filharmonii Podlaskiej w Białymstoku i jego solisty Macieja Nerkowskiego oraz Kowieńskiej Orkiestry Symfonicznej rozpoczęło na Litwie obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu, przypadającego 27 stycznia.
„Las w podwileńskich Ponarach był świadkiem morderstwa około 100 tys. osób i naszym zadaniem jest utrwalenie w pamięci tej strasznej zbrodni, a także oddanie hołdu ofiarom” - powiedział PAP pomysłodawca powstania oratorium i autor libretta Edward Trusewicz, muzykolog, wiceprzewodniczący Związku Polaków na Litwie.
Libretto oratorium, oparte na materiałach archiwalnych, przedstawia spowiedź mężczyzny będącego w czasie wojny na służbie w litewskiej policji kolaborującej z Niemcami, który niejednokrotnie w Ponarach pociągał za spust. Muzycznemu dialogowi byłego kata z Ponar i księdza towarzyszy animowany film z wykorzystaniem zdjęć ofiar, a także zdjęć obecnego zespołu pomnikowego w Ponarach i lasu ponarskiego.
Obecny na premierze ambasador Polski na Litwie Jarosław Czubiński mówił, że "Oratorium Ponarskie" brzmi „donośnym dźwiękiem dzwonu, który nie pozwala zasnąć naszej pamięci”; „budzi nas i każe szukać odpowiedzi, drażni być może, ale przede wszystkim daje świadectwo”.
Premierowe wykonanie "Oratorium Ponarskiego" zostało nagrane na płytę DVD, która będzie służyła jako materiał edukacyjny. Posiadaniem płyt jest zainteresowany m.in. Instytut Pamięci Narodowej, a także Urząd do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych. W planach jest pokazanie "Oratorium Ponarskiego" w telewizji polskiej i litewskiej.
Ponary to w czasie wojny las na obrzeżach Wilna, dzisiaj dzielnica Wilna, gdzie w latach 1941-44 dokonywano egzekucji. Ogółem w Ponarach życie straciło – w zależności od szacunków – od 56 do 70 tys. Żydów – obywateli polskich oraz od 2 do 20 tys. Polaków. W lesie ponarskim mordowano także przedstawicieli innych narodów: Cyganów, Tatarów, Białorusinów, jeńców sowieckich, litewskich działaczy komunistycznych.
W ramach obchodów Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu ambasada RP w Wilnie w środę złożyła wieniec przy polskim pomniku w Ponarach, a także na cmentarzu na Rossie na grobie Jadwigi Dudziec, żołnierza Armii Krajowej, uhonorowanej tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
W czwartek z inicjatywy ambasady RP w wileńskim Centrum Tolerancji Państwowego Muzeum Żydowskiego im. Gaona otwarta zostanie wystawa "Sławik i Antall. Polak i Węgier - wielcy Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Bohaterowie trzech narodów: polskiego, węgierskiego i żydowskiego". Odbędzie się też projekcja fabularyzowanego dokumentu "Życie na krawędzi. Henryk Sławik - József Antall senior" z 2014 r. z udziałem reżysera Grzegorza Łubczyka.
Z Wilna Aleksandra Akińczo (PAP)
aki/ klm/ mc/
