Warszawska firma JEMS Architekci została w środę w Krakowie ogłoszona zwycięzcą międzynarodowego konkursu architektoniczno-urbanistycznego na koncepcję Centrum Literatury i Języka „Planeta Lem”. Ma ono zostać otwarte w stolicy Małopolski w 2022 r.
"Uznaliśmy, że propozycja zwycięskiego zespołu, to budynek, który w daleki sposób - nie wprost, bo to byłoby grafomanią - odnosi się do retrofuturystyki Stanisława Lema" - powiedział dziennikarzom przewodniczący składu sędziowskiego Piotr Lewiński.
Centrum ma powstać w zrewitalizowanym VIII-wiecznym budynku składu solnego na krakowskim Zabłociu. W budynku ma powstać nowoczesna ekspozycja poświęcona twórczości Lema, przygotowana według pomysłu pisarza Jacka Dukaja. Przy tworzeniu wystawy zostaną wykorzystane najnowocześniejsze technologie oraz ilustracje Daniela Mroza do książek Lema.
Oprócz "podróży na planetę Lem" zwiedzający zostaną zaproszeni na wystawę stałą poświęconą językowi polskiemu. Będzie to pierwsze w kraju miejsce nowoczesnej refleksji nad ojczystym językiem. Podobne instytucje działają m.in. w Madrycie - Casa del lector, w Buenos Aires - Museo del Libro y de la Lengua i w Wilnie - Lietuvių Kalbos Institutas.
Utworzenie Centrum poparły Rada Języka Polskiego przy Prezydium PAN oraz wszystkie liczące się środowiska językoznawcze w Polsce.
Jak mówił po ogłoszeniu wyników Lewiński, dzięki zwycięskiemu projektowi budynek "ma szansę swoim kształtem - jak to się mówi popularnie: bryłą - stworzyć bardzo specyficzny, istotny i wyrazisty znak w tym miejscu". "Uważam, że ten budynek - w konstelacji z Cricoteką, MOCAK-iem i Emalią Schindlera - tworzy świetny zestaw, który spowoduje, że Podgórze zyska dodatkowy atut" - ocenił.
Jak zaznaczył, sędziowie długo dyskutowali o zwycięskim projekcie. "Wydaje mi się, że jest to koncepcja podatna na ewentualne modyfikacje w trakcie dopracowywania projektu w następnych fazach. Uważam, że ta praca ma wiele atutów i tak uważała też większość sądu - stąd zwycięstwo, które wydaje mi się zasłużone" - podkreślił.
Przewodniczący składu sędziowskiego tłumaczył także, że najbardziej charakterystycznymi elementami budynku będzie pięć elementów, przypominających wieże lub świetliki, wystających ponad bryłę składu solnego, które są "czymś dziwnym, nieoczekiwanym w krajobrazie miasta".
Międzynarodowy konkurs architektoniczno-urbanistyczny na koncepcję Centrum organizowany we współpracy z krakowskim oddziałem Stowarzyszenia Architektów Polskich, ogłoszony został na początku wrześniu ub.r.
Był on dwuetapowy, a jego uczestnicy mieli zaproponować rewitalizację zabytkowego składu solnego i realizację nowego budynku po jego wschodniej stronie. Ostatecznie spośród pięciu prac, które dostały się do etapu drugiego, wyłoniono zwycięzcę - firmę JEMS Architekci z Warszawy, autora m.in. projektu budynku stołecznej Hali Koszyki.
"Chcieliśmy stworzyć obiekt, który zarówno w samym budynku, jak i otoczeniu będzie trochę odrealniony i będzie z innego świata. Stąd też zagospodarowanie terenu przybrało formę pofalowanych, dziwnym kształtów" - mówił dziennikarzom członek firmy Łukasz Krzesiak.
Jak podkreślił, podobne zabiegi zastosowano w części głównej ekspozycji, dotyczącej twórczości Lema. "Tam też podłoga fragmentami faluje, tworząc trochę odrealniony krajobraz z innej planety" - powiedział. Pytany o to, co - jego zdaniem - zdecydowało o zwycięstwie - powiedział, że w projekcie udało się "wyjść od tego, co jest, czyli od budynku Składu Solnego, wykorzystać to, czym on jest, jego strukturę przeciągnąć na nową część budynku, i bardzo płynnie to połączyć".
Przyznano także drugą nagrodę, którą otrzymała firma Piuarch S.R.L. Inteoria Inga Olszańska.
W sądzie konkursowym pod przewodnictwem Lewickiego zasiedli znani architekci m.in. Alberto Veiga (Filharmonia w Szczecinie, sale koncertowe w Monachium i Edynburgu) i Zbigniew Maćków (jeden z kuratorów przedsięwzięcia "Kościół. Piękno i Kicz" w ramach programu obchodów Europejskiej Stolicy Kultury 2016 Wrocław).
Centrum Literatury i Języka "Planeta Lem" ma mieć ok. 4 tys. m kw. powierzchni i będzie otoczone zielenią. Koszty jego wybudowania są szacowane obecnie na 105 mln zł, choć mogą się zwiększyć, bo inwestycja rozpocznie się w 2020-21 r. Miasto liczy, że oprócz środków z budżetu uda się pozyskać na ten cel także pieniądze unijne.
Otwarcie "Planety Lem" jest planowane w 2022 r. i będzie dopełnieniem projektu kulturalno-edukacyjnego realizowanego rok wcześniej z racji 100-rocznicy urodzin Stanisława Lema.(PAP)
autorka: Nadia Senkowska
nak/ pat/
