„Wrzesień roku 1939 pozostaje w świadomości Polaków wciąż jako żywe wspomnienie. Ten fragment narodowej historii wspominany jest co roku jako bolesna, ale też dumna rocznica oporu, jaki Rzeczpospolita stawiła niemieckim i sowieckim agresorom” – czytamy.
Wydana przez IPN publikacja w nowatorski sposób przybliża bitwy i boje, które toczyło Wojsko Polskie we wrześniu 1939 roku z najeźdźcami niemieckim i sowieckim.
Książka nie aspiruje do bycia monografią kampanii polskiej 1939 roku – jest subiektywnym wyborem autorów, którzy starali się przedstawić w równej proporcji bitwy toczone we wrześniu 1939 roku przez związki operacyjne oraz boje i walki, jakie prowadziły poszczególne pododdziały Wojska Polskiego z wrogim najeźdźcą. Każde ze 123 zdarzeń opisanych w książce miało swoją dramaturgię i mniejsze lub większe znaczenie, jednak autorzy uznali wszystkie za emblematyczne dla toczonych w obronie Polski walk.
„W naszej historiografii wojskowej wciąż dominuje polonocentryzm, tj. odtwarzanie i analizowanie walk (operacji, bojów) tylko i wyłącznie na podstawie materiałów polskich. Autorzy tworzonych w taki sposób prac nagminnie operują w tekście enigmatycznym określeniem +wróg+, +przeciwnik+, „nieprzyjaciel+, nie będąc w stanie tego +wroga+ zidentyfikować i ocenić” – wskazywał niegdyś prof. Waldemar Rezemer.
Jednak autorzy wydanej publikacji w swojej pracy nie ograniczyli się wyłącznie do polskich materiałów źródłowych. Wykorzystali również archiwalia, z których część nie była dotąd znana historykom. Sięgnęli ponadto do niemieckiej literatury, zwłaszcza do opracowań i kronik poświęconych poszczególnym jednostkom Wehrmachtu uczestniczącym w najeździe na Polskę. „Skonfrontowanie badań polskich i niemieckich historyków na temat walk prowadzonych we wrześniu 1939 r. pozwoliło na zweryfikowanie wielu mylnych, a obowiązujących dotąd osądów, a także na poszerzenie dotychczasowej wiedzy” – deklarują w przedmowie autorzy.
Książka w zamyśle autorów nie jest również komiksem historycznym czy leksykonem stoczonych we wrześniu 1939 roku walk. „W zamierzeniu autorów ma ona być nową jakością, którą roboczo nazwano +militarem+, czyli książką łączącą w sobie rzetelną wiedzę historyczną z przystępną, acz dość skrótową formą tekstową i ozdobionymi grafikami Mieczysława Lebela mapami poszczególnych bitew i bojów” – czytamy.
Mapy umieszczone w książce nie są mapkami poglądowymi lub luźnymi szkicami, jakie znajdują się w wielu pracach z zakresu historii wojskowości. Są one bowiem narysowane na podstawie oryginalnych map sztabowych i w większości wypadków pokazują w miarę precyzyjne położenie oddziałów i pododdziałów wojsk obu stron.
Z kolei zamieszczone w tomie grafiki pełnią podwójną funkcję. Z jednej strony ilustrują poszczególne bitwy i boje, a z drugiej mają przybliżyć do opisywanych wydarzeń, dać wyobrażenie, jak faktycznie wyglądały walki w obronie Polski w 1939 roku.
Publikacja „Bitewnym szlakiem Września 1939 roku. Polskie bitwy i boje w obronie Rzeczypospolitej” ukazała się nakładem Instytutu Pamięci Narodowej.(PAP)
akr/
