Biblioteka im. Zielińskich Towarzystwa Naukowego Płockiego. Fot. PAP/M. Bednarski
Z okazji przypadającego w tym roku 200-lecia Towarzystwa Naukowego Płockiego (TNP) zaplanowano cykl wydarzeń, w tym konferencję naukową oraz wystawy i publikacje, prezentujące dzieje, zbiory i dorobek tej najstarszej tego typu instytucji w Polsce. Obchody potrwają od marca do końca 2020 r.
„Wypełniamy misję, która trwa od zarania TNP. To przede wszystkim badania naukowe związane z regionem i jednocześnie popularyzowanie nauki. Celom tym służą zarówno seminarium doktoranckie, które prowadzimy oraz fundowane przez nas granty naukowe, jak również organizowane konferencje, odczyty i wystawy, czy też działalność wydawnicza” – powiedział PAP prezes TNP prof. Zbigniew Kruszewski.
Jak podkreślił, dumą TNP jest historia oraz dorobek Towarzystwa, a także jego zbiory, w tym Biblioteka im. Zielińskich z unikalnym księgozbiorem starodruków i manuskryptów, z których najstarszy pochodzi z IX wieku. Przypomniał, że jeszcze w XIX wieku kolekcja TNP dała początek pierwszemu muzeum, jakie powstało w Płocku, którego działalność kontynuuje obecne Muzeum Mazowieckie, znane z ekspozycji sztuki secesji oraz art deco.
W 2020 r. Towarzystwo Naukowe Płockie obchodzić będzie 200-lecie istnienia
„TNP jest najstarszą tego typu instytucją w Polsce” – podkreślił prof. Kruszewski. Zapowiedział, że w ramach obchodzonego w tym roku 200-lecia Towarzystwa główne uroczystości jubileuszowe odbędą się w czerwcu wraz z ogólnopolską konferencją naukową „Społeczny ruch naukowy w procesie zmiany”, współorganizowaną z Radą Towarzystw Naukowych przy Prezydium PAN. Jak dodał, obchody potrwają do grudnia, kiedy to w nowym budynku płockiego Muzeum Mazowieckiego planowane jest otwarcie wystawy czasowej z prezentacją „Los Caprichos” Francisca Goi ze zbiorów Biblioteki im. Zielińskich.
„Zakończenie obchodów 200-lecia TNP będzie jednocześnie początkiem obchodów 200-lecia Muzeum Mazowieckiego, które kontynuuje działalność placówki powstałej w 1821 r. z inicjatywy naszego Towarzystwa, w pierwszym roku jego działalności” – wyjaśnił prof. Kruszewski.
Oficjalne obchody 200-lecia TNP rozpoczną się w kwietniu corocznym Walnym Zebraniem członków Towarzystwa. Wydarzenie to poprzedzi zaplanowana na marzec promocja książki „Ludzie TNP. Słownik biograficzny 1820-2020”. W maju odbędzie się z kolei prezentacja pierwszego tomu opracowania „Zbiory specjalne Towarzystwa Naukowego Płockiego”, w którym zaprezentowane zostaną najstarsze manuskrypty i inkunabuły kolekcji zawierającej dzieła od IX do XVIII wieku.
Na wrzesień TNP zapowiada premierę spektaklu „Wesele na Kurpiach”, według ks. Władysława Skierkowskiego (1886-1941) - należącego do Towarzystwa, w wykonaniu aktorów płockiego Teatru Dramatycznego im. Jerzego Szaniawskiego oraz tamtejszego Zespołu Pieśni i Tańca „Wisła”. W październiku w płockiej katedrze odprawiona zostanie uroczysta msza święta w intencji 200-lecia TNP, a wydarzenie to połączone będzie z inauguracją roku akademickiego w tym mieście. Na listopad planowana jest natomiast promocja książki „Dzieje Płocka” będącej trzecim tomem z serii wydawniczej TNP, który tym razem obejmie lata od 1945 r. do współczesności.
W Płocku wystawa starodruków o tematyce wojskowej m.in. o rakietach Kazimierza Siemienowicza
TNP powołano 3 czerwca 1820 r. przy ówczesnej Szkole Wojewódzkiej Płockiej, obecnie Liceum im. Marszałka Stanisława Małachowskiego, najstarszej polskiej szkole, istniejącej nieprzerwanie w tym samym miejscu od 1180 r., a od 1921 r. noszącej imię marszałka Sejmu Czteroletniego i współtwórcy Konstytucji 3 Maja. Założycielami TNP byli m.in. rektor Szkoły Wojewódzkiej Płockiej Kajetan Morykoni oraz biskup płocki i senator Królestwa Polskiego Adam Prażmowski.
Od 2014 r. TNP jest organizacją pożytku publicznego. Jego periodykiem, ukazującym się od ponad 60 lat, jest kwartalnik naukowy „Notatki Płockie”. Z kolei będąca częścią TNP Biblioteka im. Zielińskich jest jedną z siedmiu najstarszych w Polsce. Jej księgozbiór liczy ponad 415 tys. jednostek. Od 2003 r. prowadzona jest tam digitalizacja, której celem jest opracowanie w formie cyfrowej całości zabytkowej kolekcji.
W zbiorach starodruków Biblioteki im. Zielińskich TNP znajdują się m.in. pochodzące z XV wieku inkunabuły, jak „Expositio super toto Psalterio” Joannesa de Turrecrematy, najstarszy polski druk tłoczony, wydany w Krakowie w 1474 r. oraz Biblia z 1478 r. pochodząca z drukarni Antoniusa Kobergera w Norymberdze, „Boska Komedia” Dantego Alighieri z 1487 r., a także pierwsze wydanie „De revolutionibus orbium coelestium” Mikołaja Kopernika z 1543 r.
Do najcenniejszych obiektów zbiorów należy „Statut Łaskiego”, jeden z sześciu wydanych na pergaminie z najstarszym drukowanym tekstem „Bogurodzicy” z 1506 r. Placówka posiada również jedyne w polskich zbiorach pierwsze wydanie kompletu 80 grafik „Los Caprichos” Francisco Goi z 1799 r.
Działalność TNP, które liczy aktualnie 335 członków zwyczajnych oraz 9 członków honorowych, skupia się w kilku sekcjach, w tym dialogu, historycznej oraz nauk społecznych i technicznych. Oddziały instytucji działają w Sierpcu (Mazowieckie) i Łęczycy - obecnie woj. łódzkie, dawniej w granicach woj. płockiego, istniejącego w latach 1975-98.(PAP)
autor: Michał Budkiewicz
mb/aszw/
