Kolejna komisja konserwatorska zorganizowana przez Instytut POLONIKA odbywa się w Wilnie i Powiewiórce. Podczas dwudniowego spotkania (30 i 31 lipca) eksperci oceniają prace związane z obiektami stanowiącymi wspólne dziedzictwo krajów dawnej Rzeczypospolitej.
Trwają kolejne prace konserwatorskie poza granicami naszego kraju finansowane ze środków Instytutu POLONIKA oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą – poinformował portal dzieje.pl Instytut POLONIKA.
„Cieszymy się, że możliwe jest realizowanie projektów w kolejnym kraju. Dzieje się tak dzięki temu, że beneficjenci nawiązali współpracę z lokalnymi podwykonawcami i część prac została już zrealizowana. Taki sposób zarządzania działaniami podczas pandemii COVID-19 i wprowadzonych obostrzeń jest efektywny i sprawia, że mimo trudności prace konserwatorskie i remontowe cały czas są realizowane” ‒ mówi Piotr Ługowski, szef Programu Ochrona polskiego dziedzictwa kulturowego za granicą w Instytucie POLONIKA.
Ze środków Instytutu POLONIKA na Litwie realizowane są dwa projekty, których budżet wynosi 158 tys. zł. Są to:
Prace konserwatorskie przy schodach do wejścia głównego od strony północnej kościoła parafialnego pw. św. Kazimierza w Powiewiórce
Drewniany kościół pw. św. Kazimierza wraz z dzwonnicą w Powiewiórce, dawniej należącej do majątku Sorokpol, na Litwie jest wpisany na litewską listę dziedzictwa kulturowego. Powstał prawie 300 lat temu. Jego budowę ufundował w 1750 r. ówczesny właściciel dóbr Michał Soroka. W grudniu 1867 r. w kościele tym został ochrzczony Józef Piłsudski w chrzcielnicy, która przetrwała do dziś, podobnie jak księga parafialna z wpisem tego wydarzenia sporządzonym w języku rosyjskim.
Kamienno-ceglane schody znajdują się przed centralnie umieszczonym wejściem w północnej elewacji świątyni, które jest osłonięte dwuspadowym daszkiem wspartym na czterech okrągłych kolumnach. Schody były praktycznie w stanie całkowitej rozpadu spoin łączących wszystkie części składowe. Konieczne było zatem przeprowadzenie daleko posuniętych prac ratunkowych, które obejmują konserwację i niewielką wymianę zabytkowej substancji.
Finansowane przez Instytut POLONIKA prace konserwatorskie są przeprowadzane na podstawie projektu przygotowanego przez Fundację Ochrony Wspólnego Dziedzictwa Kulturowego „Terpa” i zatwierdzonego przez Wileński Oddział Departamentu Dziedzictwa Kultury przy Ministerstwie Kultury Litwy.
Realizację prowadzi Fundacja Ochrony Wspólnego Dziedzictwa Kulturowego „Terpa” przy wsparciu parafii pw. św. Kazimierza w Powiewiórce.
Uporządkowanie i zewidencjonowanie grobów żołnierzy Okręgu Wileńskiego Związku Walki Zbrojnej-Armii Krajowej poległych lub zmarłych na Wileńszczyźnie
Projekt obejmuje uporządkowanie terenu, oczyszczenie grobów i terenu wokół nich oraz wywózkę śmieci, poprawienie tabliczek i napisów, zapalenie zniczy. Działania obejmują: Miedniki, Piktokańce, Popiszki, Porudomino, Rudominia, Rudniki, Skorbuciany oraz Wilno. W prace zaangażowani są członkowie Stowarzyszenia „Łagierników” Żołnierzy Armii Krajowej oraz wolontariusze: młodzież licealna z Polski i młodzież z polskich szkół ponadpodstawowych na Litwie. Uczestnicy projektu będą porządkować oraz dokumentować wybrane miejsca pamięci związane z działalnością żołnierzy Okręgu Wileńskiego Armii Krajowej. Projekt został dofinansowany z programu grantowego Instytutu POLONIKA „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat”.
W ramach programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pn. „Ochrona dziedzictwa kulturowego za granicą” w bieżącym roku dofinansowane są kwotą 364 000 zł dwa projekty konserwatorskie realizowane w Wilnie, którymi są:
Prace konserwatorskie zachowanych fragmentów osiemnastowiecznych malowideł figuralnych znajdujących się na sklepieniu nawy głównej kościoła franciszkanów pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny
Autorem osiemnastowiecznych polichromii w kościele franciszkanów jest o. Franciszek Niemirowski. Celem kompleksowych prac jest ratowanie zniszczonych barokowych dekoracji, sztukaterii oraz malowideł rozmieszczonych na ścianach i sklepieniach kościoła. Planowane prace polepszą stan techniczny polichromii oraz przywrócą wnętrzu kościoła jego dawny barokowy charakter. Kościół franciszkański pw. Wniebowzięcia NMP w Wilnie jest najstarszym wileńskim kościołem, a jego funkcjonowanie jest ściśle związane z historią Polaków mieszkających dawniej i dziś w Wilnie.
Beneficjentem środków jest Prowincja św. Maksymiliana Marii Kolbego Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych w Polsce. W ubiegłych latach (2013‒2015) udało się również przeprowadzić konserwację części polichromii ścian i sklepień w obrębie pierwszego przęsła nawy głównej ‒ nad chórem. Prace te prowadzono równolegle z konserwacją barokowej balustrady empory chóru. W latach 2018‒2019 wykonano prace konserwatorskie w obrębie sklepień nawy głównej. W roku bieżącym kontynuowane są prace konserwatorskie przy zachowanych fragmentach przedstawieniowych dekoracji malarskich kolejnego przęsła.
Prace konserwatorskie przy malowidłach w kościele pw. św. Franciszka i św. Bernarda w Wilnie
Jest to drugi etap prac przy polichromiach ściennych południowej ściany prezbiterium kościoła. Malowidła rozciągające się na powierzchni 300 mkw powstały między XVI a XVIII wiekiem. Stanowią one źródło wiedzy o kolejnych aranżacjach wnętrza świątyni, jak też są świadectwem wysokiej kultury artystycznej dawnej Rzeczpospolitej.
Zakres zaplanowanych prac obejmuje m.in. usunięcie zapraw cementowo-wapiennych oraz adaptację i scalenie technologiczne zapraw historycznych. Zadanie realizuje Fundacja Promocji Sztuk.
Projekty konserwatorskie realizowane na terenie Litwy prowadzone są w porozumieniu z Departamentem Dziedzictwa Kulturowego przy Ministerstwie Kultury Republiki Litewskiej, Katolickiej Diecezji Litewskiej oraz biskupem Gintarasem Grušasem.
Instytut POLONIKA pracuje nad tym, by w najbliższym czasie ruszyły także w innych krajach kolejne projekty konserwatorskie, ponieważ część z nich jest już na ostatnim etapie przygotowań – poinformowała Karolina Sałajczyk z wydziału komunikacji Instytutu POLONIKA .
Na stronie internetowej Instytutu na bieżąco można śledzić informacje o trwających lub zakończonych realizacjach.
Anna Bernat (PAP)
abe/ ks/
