Źródło: IPN
Opisy wizyt, teksty przemówień, a także m.in. listy do biskupów znalazły się w książce pt. „Prymas Stefan Wyszyński a Górny Śląsk – kontakty, wizyty, wystąpienia”, wydanej przez katowicki IPN oraz Fundację Centrum Badań nad Historią Kościoła im. ks. prof. Wincentego Myszora.
Publikację przygotowano w związku z planowaną beatyfikacją kardynała. Miała się ona odbyć się 7 czerwca tego roku na pl. Piłsudskiego w Warszawie. W końcu kwietnia zdecydowano jednak o jej bezterminowym zawieszeniu. Nowy termin zostanie ustalony i ogłoszony po ustaniu epidemii koronawirusa.
Jak zauważają autorzy książki – Adam Dziurok i Jerzy Myszor - kontakty między prymasem Wyszyńskim a Górnym Śląskiem nie były zbyt intensywne, ale miały swój „charakterystyczny rys”. Przypominają, że diecezja katowicka miała specyficzny „profil religijny i społeczny”, który ówczesny kardynał Karol Wojtyła określał, jako „zespolenie modlitwy i pracy” - była nie tylko ważnym punktem na mapie społeczno-politycznej i gospodarczej PRL, ale też ważnym ośrodkiem religijnym.
Dr hab. P. Skibiński: prymas Stefan Wyszyński postrzegał kard. Karola Wojtyłę jako swojego następcę
Książka obejmuje okres ponad 30 lat. „Był to najtrudniejszy czas dla Kościoła w Polsce, znaczony prześladowaniami okresu stalinizmu, podejmowaniem prób rozbijania go od wewnątrz, restrykcjami administracyjnego ograniczania w czasie rządów Władysława Gomułki i w dużej mierze pozorowanej normalizacji podczas kierowania państwem przez Edwarda Gierka (...)” - napisał we wstępie książki metropolita katowicki abp Wiktor Skworc. Jak zaznaczył, relacje pomiędzy prymasem a diecezją katowicką były dotychczas badane jedynie wycinkowo.
IPN przypomina, że prymas Wyszyński był jedną z najważniejszych postaci polskiego Kościoła, nie tylko XX wieku, a jego życiorys czy przesłanie społeczno-religijne są wciąż przedmiotem badań. Autorzy skupili się na przedstawieniu relacji, jakie łączyły diecezję katowicką z arcybiskupem, a później kardynałem w okresie jego prymasostwa w latach 1949-1981. Opisują wizyty prymasa w diecezji - głównie w sanktuarium maryjnym Piekarach Śląskich oraz wygłoszone w tym czasie kazania, kontakty osobiste lub listowne między prymasem a biskupami śląskimi, kapłanami diecezji i mieszkańcami Górnego Śląska.
W publikacji znalazł się też wszelkie odniesienia do kwestii górnośląskich w wypowiedziach, zapiskach czy pismach prymasa oraz zachowane relacje i komentarze na temat stosunku duchowieństwa i wiernych diecezji do jego osoby (np. po aresztowaniu czy po śmierci prymasa).
65 lat temu biskup Stefan Wyszyński został prymasem Polski
W drugiej części książki znalazł się obszerny aneks z dokumentami. Zamieszczono w nim wszystkie listy i przemówienia skierowane do „wiernego ludu śląskiej ziemi”, a także ważniejszą korespondencję, której adresatami byli biskupi katowiccy. W aneksie znalazły również miejsce m.in. wybrane listy biskupów śląskich do prymasa oraz sprawozdania, sporządzone przez Urząd i Służbę Bezpieczeństwa.
3 października ub. roku papież Franciszek zatwierdził dekret otwierający drogę do beatyfikacji prymasa. Jego proces beatyfikacyjny trwał 30 lat. Rozpoczął się w 1989 r., czyli osiem lat po jego śmierci. W styczniu ub. roku komisja lekarzy w watykańskiej kongregacji zatwierdziła dokumentację dotyczącą cudu. Następnie dekret zaakceptowała komisja teologów. Ostatnim etapem była ubiegłoroczna aprobata komisji kardynałów i biskupów. W Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych toczyło się też osobne postępowanie kanoniczne, zakończone w grudniu 2017 r. wydaniem dekretu o heroiczności cnót Prymasa Tysiąclecia, podpisanego przez papieża.
Stefan Wyszyński urodził się 3 sierpnia 1901 r. w Zuzeli nad Bugiem. W 1920 r. wstąpił do seminarium duchownego we Włocławku. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1924 r. Objął wówczas wikariat przy katedrze włocławskiej, był też redaktorem naczelnym dziennika diecezjalnego. Następnie zaczął studiować prawo kanoniczne na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1929 r. uzyskał dyplom doktora prawa kanonicznego. Osiem lat później został członkiem Rady Społecznej przy prymasie Auguście Hlondzie. W latach niemieckiej okupacji na polecenie władz diecezji ukrywał się. Prowadził konspiracyjną akcję oświatową, pełnił obowiązki kapelana Armii Krajowej. Po wojnie powrócił do Włocławka. W 1946 r. został biskupem lubelskim, a dwa lata później – arcybiskupem gnieźnieńsko-warszawskim i prymasem Polski.
Aresztowany został we wrześniu 1953 r. Więziony był w kilku miejscach, m.in. w Rywałdzie, Stoczku Warmińskim i w Komańczy. Wolność odzyskał w październiku 1956 r. i wrócił do Warszawy. Był inicjatorem Wielkiej Nowenny, czyli dziewięcioletniego programu odnowy moralnej narodu polskiego od 1957 do 1966 r., czyli tysiąclecia chrztu Polski. Brał udział w przygotowaniach i obradach Soboru Watykańskiego II, zainaugurował czuwania soborowe w Polsce w intencji obrad. W jego biografii podkreśla się, że w obliczu konfliktów społecznych stawał w obronie praw człowieka i narodu. We wrześniu 1978 r. pojechał z delegacją polskich biskupów do Niemiec, co było realizacją idei polsko-niemieckiego pojednania i przebaczenia.(PAP)
autor: Krzysztof Konopka
kon/ mab/ dki/
