Źródło: NCK
W warszawskiej Kordegardzie - Galerii Narodowego Centrum Kultury (NCK) w czwartek otwarta zostanie wystawa pt. „Niepamięci”, którą przygotowano dla upamiętnienia obchodzonej w tym roku 81. rocznicy napaści sowieckiej na Polskę i 80. rocznicy zbrodni katyńskiej.
"To przede wszystkim artystyczna opowieść o życiu polskich jeńców – więźniów sowieckich łagrów, ale też świadectwo sowieckiego bestialstwa, zaplanowanej z zimną krwią eksterminacji narodowej elity i trudnych do oszacowania strat poniesionych przez polską kulturę" - napisano na stronie NCK.
Przypomniano, że NCK w kwietniu br., w 80. rocznicę zbrodni katyńskiej udostępniło wystawę "Niepamięci" w filmowej wersji online, co wynikało z obowiązującego wówczas zawieszenia działalności spowodowanego pandemią koronawirusa.
"Od 17 września mamy przyjemność prezentować ją w przestrzeni Kordegardy. Galerii Narodowego Centrum Kultury. Prace twórców-więźniów łagrów to poruszająca artystyczna opowieść o ich dramatycznej, obozowej codzienności. Jej finałem okazała się straszliwa śmierć, będąca udziałem niemal wszystkich jeńców" - czytamy w zapowiedzi ekspozycji.
Zbrodnia katyńska – mija 80 lat
Jak wyjaśniono, z ponad 60 prac zdecydowana większość jest po raz pierwszy prezentowana szerokiej publiczności, a aż "pięciu z ośmiu autorów tych dzieł, w tym Józef Czapski, cudem przeżyło łagry".
Na wystawie prezentowane są prace artystów - polskich żołnierzy, więzionych w łagrach Starobielska, Kozielska, Pawliszczewa Boru, Griazowca, Komi i Peczory.
Jak podkreśliła kuratorka ekspozycji Katarzyna Haber, "+Niepamięci+ zachęcają do zmiany optyki, do innego spojrzenia na zbrodnię katyńską". "Indywidualizuje i personalizuje tragedię. Z okruchów usiłuje odtworzyć losy jednostek, czasami profesjonalnych artystów, innym razem amatorów" - wyjaśniła.
"Na zbiór składa się zespół rysunków przechowanych i wyniesionych z łagru w pudełku na szachy należącym do Aleksandra Witliba, (1910-82), więźnia obozów w Kozielsku i Griazowcu, przed wojną nauczyciela i dyrektora szkoły. Portrety, pejzaże, scenki rodzajowe tworzone przez współwięźniów – Józefa Czapskiego, Zygmunta Turkiewicza, Stanisława Westwalewicza i innych są po raz pierwszy prezentowane szerokiej publiczności" - napisano w zapowiedzi.
Poinformowano, że dzięki uprzejmości Muzeum Archidiecezji "widzowie będą mogli zobaczyć po raz pierwszy prace Adama Kossowskiego zesłanego nad Peczorę, który wydostał się z Rosji z armią gen. Władysława Andersa". Na wystawie pokazane zostaną też przedwojenne grafiki zabitego w Charkowie Edwarda Manteuffla Szoege z Muzeum Narodowego w Warszawie.
Prof. W. Materski: sprawa katyńska jest tylko pozornie zamknięta
"Wśród zebranych na wystawie uderza odmienność temperamentów twórców. Pobyt w obozie, sytuacja graniczna, tytaniczne zmagania z rzeczywistością, wobec których sztuka staje się skrawkiem normalności, pozwala zachować godność i istotę człowieczeństwa. Pozwala na wypowiedzenie własnego przeżycia, na rejestrację zachwytu estetycznego. Nie ma tu posępnego patosu, przeciwnie – odnosimy wrażenie, że twórcy z Griazowca szukają pocieszenia. Wśród tematów przeważają portrety współwięźniów i scenki rodzajowe. Artyści dokumentują autentyczne wydarzenia, rejestrują momenty normalności" - napisano w nocie o wystawie.
Jak podkreśliła kuratorka ekspozycji Katarzyna Haber, "+Niepamięci+ zachęcają do zmiany optyki, do innego spojrzenia na zbrodnię katyńską". "Indywidualizuje i personalizuje tragedię. Z okruchów usiłuje odtworzyć losy jednostek, czasami profesjonalnych artystów, innym razem amatorów" - wyjaśniła.
Wernisaż wystawy - 17 października o godz. 18 w Kordegardzie - galerii NCK. Ekspozycja czynna będzie do 11 października br.
Jak dodała, "mimo upływu 80. lat o wielu więźniach – ofiarach zbrodni katyńskiej – wciąż nic nie wiemy". "Wśród prezentowanych zaledwie kilku nazwisk autorów, wyłaniają się dwie postacie nieomal anonimowe – malarza Józefa Lipińskiego (1891-40), więzionego w Starobielsku, zamordowanego w Charkowie, oraz Franciszka Kupki (1915-40), więźnia Kozielska, rozstrzelanego w Katyniu. Prezentowane na wystawie prace są jedynym znanym świadectwem ich życia i talentu" - powiedziała Haber.
Wernisaż wystawy - 17 października o godz. 18 w Kordegardzie - galerii NCK. Ekspozycja czynna będzie do 11 października br.(PAP)
autor: Grzegorz Janikowski
gj/ dki/
