Karolina Juszczykowska. Fot. Yad Vashem
Odsłonięty we wtorek kamień z tablicą upamiętnił straconą za ratowanie Żydów mieszkankę Tomaszowa Mazowieckiego Karolinę Juszczykowską. „Jeśli ktoś oddaje życie za niewinnych, śmierć cofnie swój wyrok” – podkreśliła podczas uroczystości wiceminister kultury Magdalena Gawin.
To kolejne upamiętnienie zapomnianych bohaterów w ramach prowadzonego przez Instytut Pileckiego programu "Zawołani po imieniu". Jego ideą jest przywracanie pamięci o Polakach zamordowanych za niesienie pomocy Żydom w czasie okupacji niemieckiej.
"Dziś zawołamy po imieniu panią Karolinę Juszczykowską, skromną, odważną mieszkankę waszego miasta, która w czasie niemieckiego terroru nie wahała się przyjąć pod swój dach dwóch mężczyzn, miejscowych Żydów. Przez kilka tygodni zajmowała się nimi, zapewniała im jedzenie i nocleg" – powiedziała podczas wydarzenia w Tomaszowie Maz. wiceminister Gawin, inicjatorka projektu "Zawołani po imieniu".
Jak zaznaczyła Gawin, historia Juszczykowskiej, jak wiele innych przypomnianych w ramach "Zawołani po imieniu", nie ma dobrego zakończenia. W lipcu 1944 r. Niemcy otoczyli budynek bohaterki, znalezionych w piwnicy Żydów rozstrzelano na miejscu, a Juszczykowska trafiła do więzienia policyjnego, a następnie została skazana na śmierć, wyrok wykonano we Frankfurcie nad Menem w styczniu 1945 r.
„Getto warszawskie. Ludzie, miejsca, wydarzenia” – nowy projekt Muzeum Getta Warszawskiego
"Pamiętajmy jednak, że historie +Zawołanych po imieniu+ nie kończą się w dniu ich śmierci. Pamiętajmy o rodzinie, którą pozostawili i która musiała żyć z tym bagażem, strasznym piętnem" – dodała Gawin.
Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dziękując wszystkim, którzy przyczynili się do powstania kolejnego miejsca pamięci, wyraziła nadzieję, by to piękne, chrześcijańskie świadectwo Karoliny Juszczykowskiej budowało lokalną historię.
"Niech o Karolinie Juszczykowskiej uczą się dzieci w tomaszowskich szkołach, niech w Dzień Pamięci Polaków ratujących Żydów nie zabraknie pod tym pomnikiem kwiatów. Jeśli ktoś oddaje życie za niewinnych, śmierć cofnie swój wyrok. Dziś wołamy po imieniu panią Karolinę Juszczykowską i cofamy wyrok śmierci" – podkreśliła Gawin.
17 maja 2011 roku Instytut Yad Vashem nadał Juszczykowskiej tytuł "Sprawiedliwej wśród Narodów Świata".
We wtorek została upamiętniona w miejscu swojego dawnego zamieszkania przy dzisiejszym skwerze Stefanii i Juliana Tuwimów. Wcześniej odprawiono mszę św. w intencji bohaterki.
Odsłonięcie tablicy w Tomaszowie Mazowieckim było 14. z kolei upamiętnieniem w ramach zainagurowanego w marcu 2019 r. projektu "Zawołani po imieniu". Jest on poświęcony tym, którzy oddali życie za pomoc żydowskim bliźnim w czasach nieludzkiego terroru narzuconego przez niemieckiego okupanta. Odkrywane przez naukowców w archiwach, zapomniane historie przywracane są lokalnym społecznościom i – za pośrednictwem mediów – całemu krajowi, a ich bohaterowie upamiętniani są kamieniami z tablicami, odsłanianymi w miejscach zdarzeń. (PAP)
autor: Bartłomiej Pawlak
bap/ dki/
