"Być świadkiem zagłady" - konferencja w IPN
"Być świadkiem zagłady" to tytuł konferencji naukowej, która w dniach 22-23 kwietnia odbędzie się w siedzibie IPN w Warszawie. Tematem spotkania naukowców, wśród których znajdzie się prof. Jan Tomasz Gross, będzie m.in. stosunek Polaków do Holokaustu.
Konferencja, którą honorowym patronatem objął prezydent Bronisław Komorowski, odbędzie się z okazji 70. rocznicy powstania w getcie warszawskim. To międzynarodowe spotkanie naukowców dedykowane jest pamięci Szmula Zygielbojma. Był on politykiem żydowskiej organizacji Bund i członkiem Rady Narodowej przy rządzie Rzeczpospolitej na uchodźstwie. W proteście przeciwko obojętności świata wobec zagłady Żydów i w geście solidarności z ginącymi powstańcami popełnił 12 maja 1943 r. w Londynie samobójstwo.
Konferencję otworzy w poniedziałek dyskusja pt. "Bezsilność, obojętność i milczenie świadków", którą pokieruje dr hab. Jacek Leociak z Instytutu Badań Literackich PAN. Badacze, a wśród nich prof. Irena Grudzińska-Gross, mają poruszyć problem "milczenia świadków" Holokaustu. Wykład pt. "O wytwarzaniu obojętności" wygłosi prof. Joanna Tokarska-Bakir; głos zabierze także prof. Michael Marrus, który przedstawi wykład "Międzynarodowi Świadkowie Zagłady w perspektywie historycznej".
Temat Holokaustu i stosunku do niego m.in. Kościoła katolickiego oraz europejskich ruchów oporu, a wśród nich Polskiego Państwa Podziemnego, będzie omawiany na kolejnych sesjach konferencji. Głos ma zabrać m.in. były szef MSZ prof. Adam Daniel Rotfeld (jego wykład nosi tytuł "Arcybiskup Andrzej Szeptycki i Kościół greckokatolicki wobec Zagłady") oraz dyrektor Żydowskiego Instytutu Historycznego prof. Paweł Śpiewak (jego wykład to "Judaizm wobec Zagłady"). Badacze omówią także stosunek do Holokaustu sowieckiej i ukraińskiej partyzantki oraz żydowskich podziemnych partii politycznych z okresu II wojny światowej.
We wtorek odbędą się kolejne dwie sesje: "Społeczeństwa europejskie wobec Zagłady" oraz "Żydzi – świadkowie Zagłady". Historycy omówią stosunek do Holokaustu tzw. zwykłych Niemców oraz Polaków, Ukraińców, Holendrów i Rumunów. Osobno omówione zostaną postawy Żydów wobec eksterminacji ich rodaków. Badacze, m.in. prof. Jan Grabowski z Centrum Badań nad Zagładą Żydów, zrelacjonują zachowania Żydów na podstawie ich niepublikowanych do tej pory dzienników i udziału w procesach karnych. Przedstawione zostaną też relacje z archiwów gett - warszawskiego i białostockiego - oraz relacje uciekinierów z obozu zagłady w Bełżcu.
Konferencję zakończy dyskusja pt. "Co zostało z Hilbergowskiej triady +Sprawcy–ofiary–świadkowie+?", w której weźmie udział prof. Jan Tomasz Gross. Badacz ten, znany z kontrowersyjnych książek o prześladowaniach ocalałych z Holokaustu Żydów przez Polaków (takich jak "Sąsiedzi", "Strach", "Złote żniwa"), podejmie dyskusję z prof. Pawłem Śpiewakiem oraz historykami: prof. Pawłem Machcewiczem i dr hab. Grzegorzem Berendtem. Naukowcy ci mają omówić wprowadzoną do obiegu naukowego triadę Raula Hilberga (nieżyjącego już amerykańskiego historyka żydowskiego pochodzenia), która polegała na kategoryzacji ludzi związanych z Holokaustem na sprawców, ofiary i świadków.
Konferencję "Być świadkiem Zagłady" organizują Instytut Pamięci Narodowej, Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN oraz Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma. (PAP)
nno/ hes/
